Amerikalı ekonomistlerin başlangıçta tuvalet kâğıdı olarak niteledikleri Euro hayata geçeli 10 yıl oldu. Uzmanlar Euro'nun elde ettiği başarılara rağman performansının beklenenden düşük olduğunu söyledi..
Avrupa Merkez Bankası ve ortak para birimi Euro hayata geçişlerinin 10'uncu yılını kutluyor. Başlangıçta özellikle ABDli ekonomi çevrelerince fazla uzun ömürlü olmayacağı hatta tuvalet kâğıdı olarak nitelendirilen Euro aradan geçen on yılın sonunda dünya ekonomisinde kendine yer edinmeyi başardı. Dolar karşısında 2001 yılında 0.80 cent ile tarihinin en düşük seviyelerini gören Euro şu sıralar dolar karşısında bir rekordan diğerine koşuyor. Euro geçtiğimiz hafta dolar karşısında 1.60'dan işlem gördü. Euro'nun döviz rezervi konusunda tercih edilme oranı da 1999 yılında yüzde 18 seviyesindeyken 2007'de yüzde 26.5'e kadar yükseldi.
BAŞARILAR YETERLİ DEĞİL
Ekonomi çevreleri ortak para biriminin hayata geçmesi ve küresel piyasalarda kullanılmaya başlanmasının büyük bir başarı olduğunu ancak Euro'nun hem ekonomi hem de finansal alanında sağlayacağı düşünülen dinamizmin beklentilerin çok altında kaldığına işaret ediyor. Diğer yandan yeni para birimi Birlik içerisinde iki farklı ekonomik hayatın yaşanmasına neden olduğu için de büyük eleştiri alıyor. Özellikle AB genelinde uygulanan ortak faiz politikası başta İspanya, İrlanda, Portekiz ve Yunanistan olmak üzere ekonomisi çok güçlü olmayan ülkeler için büyük sorun oluşturdu. Uzmanlar Euro'nun geçen on yıl sonunda çocukluk dönemini atlattığını ancak ergenliğe çıkıp çıkamayacağının ise henüz belli olmadığını ileri sürüyor.
ÜYE SAYISI İŞİ ZORLAŞTIRIYOR
AB'nin ortak para birimi kullanma kararı 1998 yılında alındı.
İlk olarak 1 Ocak 1999'da bankalar arası işlemlerde hayata geçti.
1 Ocak 2002'de ise AB'liler tarafından kullanılmaya başlandı.
Yeni AB üyeleri ise ortak para birimi kriterlerini tutturmak için çaba harcıyor.
Halen 15 AB üyesi euro kullanıyor. Belçika, G. Kıbrıs, Finlandiya, Fransa, Almanya, Yunanistan, İrlanda, İtalya, Lüksemburg, Malta, Hollanda, Portekiz, Slovenya, İspanya.
2006 yılı sonu itibariyle yaklaşık 900 milyar dolara eşdeğer euro dünya piyasalarında bulunuyor.
GENİŞLEME YAVAŞLAYARAK SÜRECEK
AVRUPA Merkez Bankası 10'uncu kuruluş yıldönümü ve Euro'nun hayata geçişinin yıldönümünü, "10'uncu Yıldönümü" başlığı altında yayımlanan bir raporda değerlendirdi. Raporda şu ifadelere yer verildi: "Euro'nun ilk on yılı, AB'nin o güne dek görülmemiş bir genişlemesine rast gelmiştir. Toplam üye sayısı 15'ten 27'ye yükselmiş ve toplam nüfus yaklaşık 100 milyon kişiden 500 milyon kişiye ulaşmıştır. Gayri Safi Yurtiçi Hasıla yeni üyelerin çoğunda katılım sürecinde, AB ortalamasının önemli ölçüde altında, kişi başına yüzde 10'dan az artmıştı."
PETROLE KARŞI 4 KAT ARTTI
Avrupa Birliği'nin iç ticaret hacmi hızla arttı.
* 8 yılda petrol dolara karşı 4 kat arttı.
* Euro'ya karşı artış 2 kat ile sınırlı kaldı.
* 2000 yılından bu yana petrol fiyatları dolar karşısında 4 kat artarken Euro karşısında yalnızca iki kat arttı.
* AB bölgesinde bütçe açığının GSMH'ye oranı % 0.6'da kaldı. nBu rakam 1980-1990 döneminde yüzde 4 seviyesindeydi.
* Bankacılık sistemi güçlendi.
* 1999'da yüzde 9 olan işsizlik oranı 2007'de yüzde 7'ye geriledi.
* 16 milyon yeni iş alanı açıldı.
* Euro'nun döviz rezervi konusunda tercih edilme oranı 1999 yılında yüzde 18 seviyesindeyken 2007'de yüzde 26.5'e yükseldi.
İSPANYA VE İTALYA KREDİLERİ PATLATTI
Euro kullanan ülke sayısı hızla artınca ülkeler arası para politikalarında seviye tutturulamadı.
* Euro'ya geçiş döneminde birlik içerisinde GSMH artış oranı yüzde 1.6 oranında kaldı.
* Bu rakam 1989-1998 döneminde %1.9 seviyesindeydi.
* İşçi verimliliği Euro öncesi yüzde 1.6 seviyesinden son 10 yılda yüzde 0.8'e geriledi.
* ABD karşısında globalleşme yarışında dezavantaj oluştu.
* Ortak faiz kararı iyi çalışmadı.
* İspanya, Portekiz ve İtalya gibi ülkelerde düşük faiz politikası kredi patlamasına neden oldu.
* Özellikle İspanya ve Hollanda gibi ülkelerde aynı ABD örneğinde olduğu gibi konut sektöründe balonlar oluştu.
* Enflasyon son 16 yılın en yüksek seviyesine çıktı.