Vatandaş ve şirketlerden oluşan kredi müşterisi sayısı bu yılın Eylül sonu itibariyle 40 milyon 980 bine, aynı tarih itibariyle bankalara olan kredi borcu da 475 milyar liraya yükseldi.
Ankara Ticaret Odası, Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) ve Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK) verilerine dayanarak, Türk halkının borç durumunu ortaya koydu.
2010 yılı Eylül sonu itibariyle, vatandaşların tüketici kredisi, taşıt kredisi, konut kredisi, kredi kartı borçları ile şirketlerin bankalardan sağladıkları kredilerin toplamını oluşturan nakdi krediler, bir yılda yüzde 48,3 artarak 469,4 milyar liraya yükseldi.
TÜKETİM İÇİN KREDİ İŞLETME KREDİLERİNE YAKLAŞTI
Özel ve kamu bankaları olmak üzere tüm bankacılık sektörünün kullandırdığı kredi, yurtdışından sağlanan kredilerle birlikte eylül sonu itibariyle 475 milyar 659 milyon liraya çıktı.
Bankacılık sektörü kredileri içinde, tüketicilerin kullandığı konut, otomobil ve ihtiyaç kredilerinden oluşan toplam tüketici kredilerinin tutarı, iş kurmak ya da işletmeye sermaye sağlamak amacıyla kullanılan işletme kredilerine yaklaştı.
2010 Eylül sonu itibariyle kullanılan tüketici kredileri 116 milyar 850 milyon liraya ulaşırken, işletme kredileri tutarı 118 milyar 828 milyon lira oldu.
İhracat kredilerinin 31 milyar 534 milyon liraya ulaştığı söz konusu dönemde, diğer yatırım kredileri 23 milyar 973 milyon lira, diğer krediler 141 milyar 569 milyon lira oldu.
Vatandaşların kredi kartı borçları ise bu yılın Eylül sonu itibariyle 42 milyar 906 milyon liraya yükseldi.
KREDİ BORCU MİLLİ GELİRİN YÜZDE 44’Ü
Eylül 2010 itibariyle bankaların kullandırdığı kredi 2008 yılına göre yüzde 23,8 artış gösterse de, Türkiye’de banka kredilerinin milli gelire oranı AB ülkelerine kıyasla düşük seviyede.
Eylül sonu itibariyle banka kredileri 1 trilyon 60 milyar 499 milyon liralık Gayri Safi Yurt İçi Hasıla’nın yüzde 44’ünü oluşturdu. Bu oran, GSYH’nin 950 milyar 534 milyon lira olduğu 2008 yılında yüzde 38,7 seviyesinde idi.
Avrupa Merkez Bankası’nın (ECB) verilerine göre, AB ülkelerinden Slovenya’da toplam kredilerin tutarı milli gelirle aynı seviyede iken, Belçika, Estonya, Letonya, İtalya, Fransa, Almanya, Avusturya, İsveç, Portekiz, İspanya, Hollanda, Danimarka, İrlanda, İngiltere, Kıbrıs ve Malta’da bankaların kullandırdığı kredilerin miktarı Gayri Safi Yurtiçi Hasıla’nın üzerine çıkmış durumda.
NÜFUSUN YARISI BORÇLU
BDDK verilerine göre, 2010 yılı Eylül sonu itibariyle, kişi ve şirketlerden oluşan bankaların kredi müşterisi sayısı 40 milyon 980 bin kişiye yükseldi.
Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi verilerine göre, Türkiye nüfusunun 72 milyon 561 bin kişi olduğu dikkate alınırsa ve her bir kredi borçlusu bir kişi sayıldığında nüfusun yüzde 56,5’inin bankalara borçlu olduğu ortaya çıkıyor.
Bankaların kredi müşterisi sayısı 2006 yılı sonunda 29 milyon 177 bin kişi iken, 2007’de 27 milyon 712 kişiye düşmüştü. Küresel krizin etkilerinin görülmeye başlamasıyla birlikte 2008 yılında kredi müşterisi sayısı artarak 34 milyon 194 bin kişiye, 2009 yılında da 38 milyon 181 bin kişiye yükseldi.
Bankaların kredi kartı müşterisi sayısı ise Eylül sonu itibariyle, 27 milyon 356 bin kişi oldu.
EN BORÇLU İSTANBUL
Nakdi kredilerin il bazında dağılıma bakıldığında, en borçlu il İstanbul oldu. İstanbul’un, bankalara olan kredi borcu, 193 milyar 236 milyon lira ile toplam nakdi kredilerin yüzde 41’ine karşılık geldi.
İstanbulluların kullandığı kredi miktarı 2009 Eylül sonuna göre de yüzde 52,3 oranında arttı. 12 milyon 915 bin kişinin yaşadığı İstanbul’da kişi başına düşen borç 14 bin 962 lira oldu.
Bankalara en çok borcu bulunan ikinci il olarak kayda, Başkent Ankara girdi. Ankaralıların kredi borcu Eylül sonu itibariyle 59 milyar 931 milyon liraya yükseldi. 4 milyon 650 bin nüfuslu Ankara’da kişi başına 12 bin 886 lira kredi borcu düştü.
Bankalardan kullanılan nakdi krediler sıralamasında 8 bin liralık borçla Antalya üçüncü sırada yer aldı. Antalya’yı kişi başına 7 bin 857 liralık borçla Kocaeli, 6 bin 657 liralık borçla İzmir, 5 bin 597 liralık borçla Denizli, 5 bin 574 liralık borçla Muğla, 5 bin 5321 liralık borçla Bursa, 5 bin 446 liralık borçla Hatay, 5 bin 297 liralık borçla Zonguldak izledi.
EN AZ BORÇ MUŞ’UN
Kişi başına en az kredi borcu bulunan il ise 635 lirayla Muş oldu. Muş’u 696 lira ile Hakkâri, 747 lira ile Ağrı izledi. En az borçlu iller sıralamasında ilk ona giren diğer iller ve kişi başına borç miktarları ise şöyle:
Van: bin 113, Şırnak: bin 130, Bitlis: bin 224, Bingöl: bin 261, Mardin: bin 189, Batman: bin 301, Şanlıurfa: bin 312 lira.
BORCU EN ÇOK SİİRT’İN EN AZ ANKARA’NIN ARTTI
2010 yılının Eylül sonu itibariyle kredi borcu en fazla artan il Siirt oldu. 2009 yılının aynı döneminde, kişi başına borcu 577 lira olan Siirt’in borcu yüzde 209,2 artarak bin 784’e yükseldi.
Borcu bir önceki yıla oranla yüzde 24,9 artan Ankara ise, 81 il arasında kredi borcu en az artan il oldu.
HAKKARİLİ EV, MUŞLU ARABA ALDI
Tüketici kredilerini oluşturan konut, otomobil ve ihtiyaç kredilerinde bir yıllık artışta değişik iller liderlik koltuğuna oturdu.
Konut kredilerinde en fazla artış yüzde 391,4 ile Hakkari’de oldu. 2009 Eylül sonu itibariyle 3 milyon 46 bin liralık konut kredisi kullanılan ilde, bir yıl sonra kredi tutarı 14 milyon 968’e yükseldi.
Konut kredilerinde en çok artış yaşayan iller yüzde 234 ile Muş, yüzde 168,4 ile Şırnak, yüzde 145,5 ile Bingöl oldu.
Otomobil kredisinde ise en fazla artış yüzde 511,8 ile Muş’ta görüldü. 846 bin liralık kredisi bulunan Muş, otomobil almak için bankalardan Eylül sonu itibariyle 5 milyon 176 bin lira kredi kullandı. Hakkâri’nin kullandığı taşıt kredisi yüzde 380,5 artarken, Bitlis’in artışı yüzde 141,4 oldu.
İhtiyaç kredilerindeki artışta lider il ise Aksaray. 2009 Eylül’ünde 91 bin 814 liralık ihtiyaç kredisi kullanılan şehirde, bir yıl sonra bu rakam 157 bin 878 liraya yükseldi. Aksaray’ı yüzde 55,3’lük artışla Karaman takip etti.
SICAK PARA KREDİ OLDU
Ankara Ticaret Odası (ATO) Başkanı Sinan Aygün, hisse senedi, iç borçlanma kağıtları, mevduat olarak Türkiye’de bulunan yabancı kaynaklı sıcak paranın Eylül ayı itibariyle 118 milyar dolara yükseldiğini hatırlatarak, kredilerin kaynağının sıcak para olduğunu hatırlattı. Aygün, şunları söyledi:
“Eylül ayı itibariyle sıcak para bir önceki yıla oranla yüzde 44 oranında artmış. Bankacılık sistemine kar amacıyla giren bu sıcak para kredilere kaynak olarak kullanılıyor.
Yurtiçi yerleşik kesimlerin mevduat miktarı ise 2009 Eylül’ünde 474 milyar 262 milyon liradan 553 milyar 216 milyon liraya çıkarak yüzde 16,6 artmış.
Türkiye’de kredilerin milli gelire oranı, AB ülkelerinden düşük seviyede. Bu oranın yükselmesinde yani kredilerin artmasında bir sakınca yok ancak dış borçla, yani her an çekip gidecek sıcak parayla değil mevduatla artması gerekiyor”
EŞ-DOSTTAN BORÇ DÖNEMİ BİTTİ
Aygün, bankacılık sisteminde yaşanan gelişmelerin Türkiye’deki geleneksel aile ilişkilerinde de değişime yol açtığına dikkat çekti. Aygün, “Bankalar ev, araba almak, geçimini sağlamak, çocuğunu okula göndermek, tatile gitmek, işini sürdürmek, yatırım yapmak isteyenler gibi talep eden kesimlere göre kredi seçeneklerini artırınca artık isteyen herkes yapmak istediği işi krediyle yapar hale geldi. Tabii yeni durumda eş dosttan borç isteme dönemi de bitti” dedi.
Borçlanmanın en yüksek olduğu on il
İller
Kişi başına düşen nakdi kredi TL.
Nakdi krediler, milyon TL.
2010/Eylül
2009 /Eylül
2010/Eylül
İstanbul
14.961
126.847
193.236
Ankara
12.886
46.927
59.931
Antalya
8.000
10.453
15.358
Kocaeli
7.857
6.279
11.962
İzmir
6.657
19.132
25.753
Denizli
5.597
3.163
5.185
Muğla
5.574
3.354
4.473
Bursa
5.532
9.724
14.112
Hatay
5.446
3.246
7.888
Zonguldak
3.440
1.716
3.283
Borçlanmanın en düşük olduğu on il
İller
Kişi başına düşen nakdi kredi TL
Nakdi krediler, milyon TL.
2010/Eylül
2009/Eylül
20010/Eylül
Muş
635
145.900
256.914
Hakkari
696
94.589
178.716
Ağrı
747
252.989
401.639
Van
1.113
752.152
1.137.954
Şırnak
1.130
197.036
486.773
Bitlis
1.224
203.312
402.356
Bingöl
1.261
232.609
322.582
Mardin
1.289
559.733
951.722
Batman
1.301
443.779
648.243
Şanlıurfa
1.312
1.323.787
2.118.162