Time'ın 2010'da 'Yılın Kişisi' ödülüne Facebook kurucusu ve CEO'su Mark Zuckerberg'i seçmesi tartışmaları da beraberinde getirdi. Bunlardan biri El Cezire'de yayımlanan bir yorum...
Zuckerberg: Yanlış zaman, yanlış insan
Time dergisi 1927’den bu yana 'Yılın Kişisi' ödülünü vermeye devam ediyor. Ödüle layık görülenler arasında, hem Ganhi ve Martin Luther King, Jr. gibi gerçek kahramanlar, hem de en azından Time’ın okur kitlesinin gözünde, o kadar da kahraman olarak görülemeyecek Adolf Hitler ve Stalin gibi isimler var.
Bu yıl ise bu onura dünyanın en popüler sosyal iletişim ağı Facebook’un kurucusu ve CEO’su Mark Zuckerberg layık görüldü. Zuckerberg açısından değerlendirildiğindeyse ödülün biraz şüpheli olduğu söylenebilir.
Zuckerberg’in hayatının detaylarını ortaya koyan “The Social Network” filmi 91 milyon dolarlık gişe hasılatıyla büyük bir başarı olsa da yılın büyük bir kısmı Zuckerberg için eleştirilerle doluydu. Özellikle Facebook’un sürekli değişmekte olan gizlilik politikalarına tepki büyüktü.
ZUCKERBERG'İN POLİTİKALARI TARTIŞILIYOR
Time’ın Zuckerberg’i seçmesiyle ilgili de bir yığın eleştiri getirilebilir. Öncelikle ve Facebook’un küresel çaptaki kullanıcı kitlesine rağmen, Zuckerberg’in insanların Facebook’u nasıl kullanmaları gerektiği yönündeki yorumları en olumlu ifadeyle “Batı merkezci”, en olumsuz ifadeyle ise kullanıcılar için tehlikeli.
Örneğin, herkesin Facebook’a kendi adıyla üye olması politikası… Zuckerberg’in fikri olduğu neredeyse ortada olan bu politika, birden fazla kimlik sahibi olmanın “dürüstlük eksikliğine işaret ettiği” anlayışının izlerini taşıyor.
Bu politika bazı kullanıcılar için iyi olabilir, ancak özellikle otoriter rejimler altında yaşayan kullanıcılar için, Zuckerberg’in deyişiyle böyle bir “şeffaflık” kullanıcıların hayatlarını tehdit edebilir. Yine de Facebook’u aktivizm faaliyetleri için kullanmak isteyenlerin sayısı günden güne artıyor.
Yine de Zuckerberg’in tasarladığı politikalar özellikle aktivistler için bir tehdit. Mısırlı işkence karşıtlarının kurduğu grup da bunun en güzel örneklerinden: İki hafta önce 400 bin kişilik grup bir anda kapatıldı, çünkü grubun yöneticisi bir takma isim kullanıyordu.
Zuckerberg, bu uygulamayı moderatörün “dürüstlükten yoksun” olduğu gerekçesiyle savunacak durumda olsa da gerçek şu ki asıl adının ortaya çıkması bu kişinin hayatını tehlikeye atabilirdi.
FACEBOOK ELEŞTİRİ OKLARININ HEDEFİ
Sosyal iletişim sitesiyle ilgili diğer meseleler ise daha geniş bir kullanıcı kitlesini etkiliyor. Ekim 2010’da sitenin bazı üçüncü şahıs uygulamalarının reklamcılara kullanıcıların bilgilerini sunarak Facebook’un kullanım kurallarını ihlal ettiğinin ortaya çıkması, ya da bu yıl başlarında Facebook’un kullanıcıların temel gizlilik ayarlarını kendiliğinden değiştirmesi gibi durumlar da buna örnek gösteriliyor.
Elbette, birçok kişiyi şaşırtan asıl şey ödülün Zuckerberg’e verilmesi değil, Julian Assange’a verilmemesiydi. Assange elbette son günlerin ve bir şekilde bu yılın en önemli ismi. Wikileaks en büyük gürültüyü en son yayımladığı ABD Dışişleri Bakanlığı belgeleriyle koparmış olsa da Irak’ta Reuters muhabirlerinin vurulmasını gösteren video ve Afganistan savaşı belgeleri de büyük etki yarattı.
Bu haftaya kadar Assange’ın ödülü alacağına kesin görüyle bakılıyordu çünkü ankette açık ara öndeydi.
PEKİ YA ASSANGE?
Time, daha önce defalarca ‘Yılın Kişisi’nin bir ödülden çok “yılın olaylarını en çok etkileyen kişinin belirlenmesi” anlamına geldiğini belirtmişti. Dergi, anket sonuçlarının editörlerin kimi seçeceği üzerinde belirleyici olmadığını da açık bir dille ortaya koydu. Ancak ABD hükümetinin ve diğer devletlerin Assange’ın peşinde olduğu bir dönemde Time’ın kararının siyasi bir karar olduğu öne sürülüyor.
Hükümetin doğrudan baskısı pek olası olmasa da (yine de ihtimal dahilinde), Time’ın günden güne daha öfkeli bir hale gelen ABD hükümetini sakinleştirmek için uluslararası bir esrarın öznesi Assange’ın yerine ailemizin oğlu Zuckerberg’i seçmiş olması mantıklı.
Bunun yanı sıra mali kaygılar da söz konusu. Time’ın 1979 yılında Ayetullah Humeyni’yi “Yılın Kişisi” seçmesinin yarattığı tepki binlerce aboneliğin iptaliyle sonuçlanmıştı.
Geçtiğimiz günlerde düzenlenen bir ABC/Washington Post anketine göre ABD kamuoyunun üçte ikisinden fazlası Assange hakkında dava açılması gerektiğine inanıyor. Dolayısıyla Time’ın Assange’ı seçmesi, bir kez daha abone kaybına neden olabilecekti.
"NEDEN ŞİMDİ?"
Ancak Time’ın seçimiyle ilgili en önemli soru, aslında en faydalı olanı: “Neden şimdi?” Facebook, dünyanın en popüler sosyal ağı olarak 2008 yılında zirveye çıkmıştı. O günden bu yana, zirvede kalmaya devam etse de, Facebook’un gizlilik sözleşmelerini art arda ihlal etmesiyle eleştiri oklarının da hedefi oldu.
Zuckerberg’i ödüllendirmek iki yıl önce mantıklı olabilirdi, ancak dünyanın Wikileaks ve Assange’la böylesine büyülendiği bir dönemde böyle bir seçim yapmak, saçma görünüyor.
El Cezire'de yayımlanan "TIME picks 'wrong person' this year" başlıklı yorumdan derlenmiştir.
www.hurriyet.com.tr