DÜNYA BAŞARAMADI
Roma, Bizans, Emevî-Abbasî, Moğol, nihayet İngiltere cihan imparatorlukları, Orta Doğu, Arap ülkeleri, Balkanlar’ı hep birden egemenliğinde tutmayı başaramamışlar, bu sadece Osmanlı’ya nasip olmuştur.
Yirminci yüzyılın en büyük tarihçisi Arnold Toynbee (1889-1975), son eserlerinde birinde şöyle diyor: “İngiltere, Fransa, İtalya, Arap ülkelerini Osmanlı’dan daha iyi yönetecekleri iddiasında idiler. Bu iddia ile sonunda, o ülkelere el koydular. Osmanlı’nın 400 yıl sızıltısız yönettiği ülkeleri kısa müddet bile ellerinde tutamadılar. Karmakarışık edip gittiler.” (The Ottoman State and Its Place in world History, Leiden 1974, s.15). Bütün tarih boyunca Orta Doğu, Arap ülkeleri, Balkanlar’ı hep birden egemenliğinde bulunduran tek devletin Osmanlı imparatorluğu olduğunu ekler. Gerçekten Roma, Bizans, Emevî-Abbasî, Moğol, nihayet İngiltere cihan imparatorlukları, bunu başaramamış, bütün bu bölgeleri aynı zamanda ellerinde tutamamışlardır.
Buradaki Osmanlı yönetiminin sırrı şudur: Arap ülkelerine sömürge muamelesi yapmamış, anavatan saydığı Anadolu-Rumeli’nin güney uzantısı gibi görmüştür. Nitekim Suûdî Arabistan ve Yemen gibi Arap âleminin talihli parçaları, hiç sömürge hayatı yaşamaksızın, 1918 sonunda Osmanlı devleti çökünce, doğruca bağımsızlıklarına kavuştular.
Osmanlı’nın Atlas Okyanusu ile Hind Okyanusu ve Basra Körfezi arasında, güneyde Afrika ortalarına kadar uzanan Arap ülkelerine ilk Avrupalı tasallutları 1830’da Fransa’nın Cezâyir şehrini ve 1839’da İngiltere’nin Aden iskelesini işgalleri ile başladı. Osmanlı’nın tarih sahnesinden çekilmesine kadar sırasıyla İngiltere, Fransa, İtalya ve İspanya, Arap ülkelerini paylaştılar.
Osmanlı devletinin tasfiyesinden sonra ilk istiklâlini kazanan devlet, Yemen krallığı oldu (30 Eylül 1918). Yemen’i, Mısır krallığı izledi (1922). Hicaz krallığının (1916) yerini Suûdi Arabistan krallığı (1924) aldı. Sonra Irak krallığı oluştu (1927).
PETROL ZENGİNİ 23 DEVLET
1944’e kadar bağımsız 4 Arap devleti ortaya çıktı. Bununla beraber Mısır ve Irak’ta İngiliz askeri, üsleri, sıkı kontrolü vardı. İkinci Cihan Savaşı (1939-1945) biterken, Lübnan (1944) ve Suriye (1944) cumhuriyetleri, yakalarını Fransa’dan kurtardılar. Ürdün prensliği (sonra krallık oldu) bunları izledi (1946), İngiltere’den ayrıldı.
1973’e kadar Arap devletlerinin sayısı 19’u buldu. (Birleşik Arap Emîrlikler monarşisi 19.’dur: 2 Aralık 1972). Bugün Arap devletlerinin sayısı 18’e, Filistin’le 19’a, Arap olmadığı halde Arap Birliği’ne giren 4 devletle 25’e yükselmiştir. Atlas Okyanusu ile Basra Körfezi ve Akdeniz’le Hind Okyanusu arasında 23 devlet...
15 milyon kilometrekare üzerinde 377 milyon nüfus (nüfusları, BM 2009 son günü tahminlerine göre yazdık). Böylesine muazzam, üstelik petrol zengini bir coğrafyada, her biri kendine göre politika izleyen 23 devlet, Osmanlı çatısı altında yaşadıkları 400 yıl dirlik düzenliklerine kavuşmuş değiller. İngiltere ile Fransa, Arap âlemine kendi dilleri dışında bir şeyler bıraktılar. Kötü şeyler de bıraktılar. Türk düşmanlığı telkin edip, Osmanlı Türkü’nü öcü gösteren bir siyaset izlediler. Arapların da ortak bulunduğu 400 yılı yalan ve yanlış okutarak nesiller yetiştirdiler. Sonra ba’asdenen Arap sosyalist ırkçılığı başladı. Şerîat iddia eden devletler ve örgütler ortaya çıktı. Asker politikaya girdi. Birçok monarşi yıkıldı. Tek Arap devletinde demokrasi gerçekleştirilemedi. Uzay çağını yaşayan Emîrlikler’den Moritanya yoksulluğuna kadar her seviyede hayat tarzı sergilediler. Problemlerin çözülmesi, 21. yüzyıl boyunca sürecektir.
ARAP DEVLETLERİ
Sunulan Arap devletleri tablosunda, Arap coğrafyasının azameti, rakamlarla daha belirgin şekilde görülüyor.
7 Afrika devleti
Ülke Yüzölçümü (km2) Nüfus (milyon)
Mısır 1.001.450 82.6
Sudan 2.505.810 38.3
Libya 1.759.540 6.3
Tunus 163.610 10.6
Cezâyir 2.381.741 35.6
Fas 965.222 34.2
Moritanya 1.030.700 3.5
Toplam 10.106.073. ....... 221.100.000
4 Afrika devleti
Eritre 121.100 5.3
Cibûti 23.200 0.8
Somali 637.657 13.0
Komor 1.862 0.9
Toplam 683.819 20.000.000
4 Akdeniz devleti
Sûriye 185.180 20.8
Lübnan 10.452 4.0
Ürdün 91.860 6.4
Filistin 6.021 4.5
Toplam 289.513.................. 39.000.000
8 Körfez Devleti
Irak 434.128 30.3
S. Arabistan 2.149.690 29.2
Kuveyt 17.818 3.0
Bahreyn 707 0.8
Katar 11.437 0.7
Emirlikler 83.657 3.4
Ummân 309.500 3.5
Yemen 555.000 25.7
Toplam 3.561.637.............96.600.000
GENEL TOPLAM .14.641.042.......376.700.000