Uzmanlar doların yükselmesinde GM'nin açıklamasıyla sarsılan piyasa dengelerinin yanı sıra varlık barışının da olumsuz etkileri olduğunu belirttiler.
Hükümetin sıcak para çekmek için ortaya attığı "Varlık barışı"ndaki boşlukların, kimilerince fırsata çevrildiğini vurgulayan uzmanlar, dolara aşırı talep olduğunu ve bunun yükselişi etkilediğini belirtti. Daha önce otomotiv devi GM'in iflas edebileceğini açıklaması ile birlikte gerilen dünya piyasaları içeriyi de etkilemişti.
Borsa yüzde 4'e yakın değer yitirirken, 1.77 TL ile tarihi zirvesinden dönen dolar dün güne rekorla başladı. Şimdiye kadar birkaç kez geldiği 1.75–1.77 aralığını geçen dolar, 1.775’den açıldıktan sonra gün içinde rekor tazeleyerek yoluna devam etti. İlk önce 1.78’e ulaşan dolar 1.79’u da görerek kendi rekorunu tarihi bir biçimde kırmış oldu.
ŞİMŞEK VARLIK BARIŞI BAŞARILI DEMİŞTİ
Uzmanlar "Varlık Barışı"nın döviz talebini patlattığını belirtirken Devlet Bakanı Mehmet Şimşek, 10 gün önce yaptığı Antep ziyaretinde 'Varlık Barışı'nın başarılı olduğunu söylemişti.. Bir yandan ekonomik istikrarı bir yandan da finansal istikrarı koruyacaklarını belirterek Şimşek, "Ama öte yandan da imkanlarımız çerçevesinde istihdama, ihracatçıya, üreticiye destek olmak için birçok inisiyatif aldık almaya da devam ediyoruz. Varlık Barışı da onlardan bir tanesi ve doğru bir karar." demişti.
TL’DE YÜZDE 20 DEĞER KAYBI
Krizin şiddetlendiği Eylül başından bu yana TL’de dövize karşı reel değer kaybı yüzde 20’ye yaklaştı. Merkez Bankası’nın Türkiye ve ticaret yaptığı ülkelerin enflasyon oranlarını da dikkate alarak yaptığı reel kur endeksleri, son altı ayda TL’deki hızlı değer kaybını ortaya koydu. Tüketici fiyatları (TÜFE) bazlı endekse göre TL, Ağustos 2008 sonundan bu yılın Şubat sonuna kadar olan dönemde döviz sepeti karşısında yüzde 16.1, üretici fiyatları (ÜFE) bazlı endekse göre ise yüzde 19.1 değer yitirdi. TÜFE bazlı endekse göre TL, dövize karşı Eylül’de yüzde 1.03, Ekim’de yüzde 9.33, Kasım’da yüzde 2.3, Aralık’ta yüzde 0.88, Ocak ayında yüzde 1.54 ve Şubat’ta yüzde 1.93 değer yitirdi. ÜFE bazlı endekse göre ise TL’deki değer kaybı Eylül ayında yüzde 2.06, Ekim’de yüzde 10.01, Kasım’da yüzde 1.92, Aralık’ta yüzde 3.22, Ocak’ta yüzde 2.46, Şubat’ta yüzde 0.82 olarak gerçekleşti. TL’de Şubat sonu itibariyle son bir yıldaki değer kaybı ise TÜFE bazlı endekse göre yüzde 14.1, ÜFE bazlı endekse göre yüzde 15.5 olarak gerçekleşti. Mart ayında özellikle dolar kurundaki yükselişin hızlanmasıyla TL’deki değer kaybının daha büyüdüğü gözleniyor.
BURADA YÜKSELİYOR AMA…
Dolar Türkiye’de yükselirken, ABD’nin içinde bulunduğu durum doları avro karşısında değersizleştiriyor. Avro, Avrupa Para Piyasası'nda, 1,2544 dolardan, 1,2701 dolara çıktı. Avrupa Merkez Bankası'nın faizleri indirmesine rağmen, ABD'de bugün açıklanacak işsizlik verilerinin olumsuz etkisiyle dolar, Avrupa para birimleri karşısında değer kaybetti. İngiliz sterlini de 1,4112 dolardan, 1,4273 dolara yükseldi.
'YÜKSELİŞ SÜRECEK'
Türkiye Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler ve Yeminli Mali Müşavirler Odaları Birliği (TÜRMOB) Genel Başkanı Masum Türker, döviz kurunda son günlerde yaşanan hızlı artışa dikkat çekerek, doların yükselişinin devam edeceğini belirtti. TÜRMOB Genel Başkanı Türker yaptığı açıklamada döviz kurlarındaki gelişmeleri değerlendirdi. Türker, “Küresel ekonomide yaşanan gelişmeler ve bu konjonktürün ülke ekonomisine yansıması ile beraber ülkede yaşanan ekonomik gelişmeler, döviz kurunda son günlerde hızlı bir artış yaşanmasına sebep oldu. Dolar yükseliş trendini devam ettirecek. Gerçek değerlerine ulaştığında bu yükseliş eğilimi duracak. Dolar yükselirken, euronun yükselişi durduğunda, dolar gerçek değerine ulaşmış olacak ve mevcut makas döviz kurunun dengesini sağladığını bize gösterecek” dedi.
Bu dönemlerde spekülatif hareketlerin döviz kurları üzerinde oldukça etkili olduğunun altını çizen Türker, “Dövizle işlem yapan vatandaşlarımızın ve işletmelerimizin oldukça dikkatli hareket etmesi gerekmektedir.
Döviz kurunun yükselişi açık pozisyonda olan birçok işletmemizi de zor durumda bırakabilecektir” uyarısında bulundu.
***
Varlık barışında alicengiz oyunu
Doların yükselmesi ile ilgili görüşlerini aldığımız İktisatçı Mustafa Sönmez, varlık barışının yükselişe etkisi olduğunu belirtti. Sönmez, "Dış etkenler olarak ABD’deki iflaslar ve doğu Avrupa’daki sarsıntıların yarattığı etki. İç faktörler ise IMF ile anlaşılmamasının piyasalar tarafından olumsuz karşılanması. Ama bence daha önemli bir etken varlık barışı meselesidir. "Varlık Barışı"na göre dışardan gelir getirenlere yüzde 20’lik faiz uygulaması yerine yüzde 2’lik faiz uygulanacaktı. Bazı kişilerin alicengiz oyunu yaparak, dolar alıp yurtdışından servet getirmiş gibi göstermesi, dolara talebi patlattı. Bunun dışında seçim döneminde ortamın güvensizliği de sığınacak bir liman olarak görülen dolara talebi arttıran faktörlerden. IMF ile anlaşma konusuna gelince seçim sonrasına ertelediklerini düşünüyorum. AKP, nihayetinde bu anlaşmayı yapacak." dedi.