Doktor Eren Erenoğlu'nun ailelere önerileri...
Kendinize değil, çocuklarınıza aldığınızı unutmadan yaşa ve beceriye uygun oyuncak seçmelisiniz. Okul öncesi çocuklar için özellikle hayal güçlerini zenginleştirecek hamur ve boyaları tercih edin.
Çocuğuna nasıl bir oyuncak seçeceği kaç anne babanın kafasını kurcalıyor dersiniz? Ben kendimden biliyorum, oyuncakçıya girince çıkmak bilmiyorum. Sadece tek bir oyuncak seçerken kafamdan geçen o kadar çok değerlendirme kriteri var ki bazen yorgun düşüyorum. Önce çocuğun hoşuna gitmesi gerekiyor alınan oyuncağın, sonra faydalı olmalı ve çocuk için tehlike taşımamalı. Sonra fiyatı da uygun olmalı derken mağazadan hafif sersemlemiş olarak çıkıyorum. Peki bunun kolay bir yolu yok mu, neye göre oyuncak seçeceğiz çocuklarımıza? Kesin doğruları değil ama genel kuralları sıralamak mümkün. Öncelikle oyuncağın çocuk için oyun aracından öte bir şey olduğunu akılda tutmakta fayda var. Çocuklar oyuncakları kullanarak kendi dünyalarıyla gerçek dünya arasında bağlantı kurar ve onların yardımıyla sosyal, ruhsal, fiziksel ve akıl gelişimleri sağlıklı olur. Aslında oyuncak denilen objenin mutlaka bu amaçla özel yapılmış bir ürün olması da gerekmez. Kendi çocukluğumdan hatırladığım en hoş oyuncaklardan biri sokaktan toplayıp da düzleştirdiğim gazoz kapakları. Oyuncak seçimine dair bazı genel kabuller var.
İşte size yol gösterecek ipuçları...
Basit olmalı: Oyuncak ne kadar çok fonksiyonlu ise çocuğa o kadar az iş kalır ve oyunu oyuncağın yapabildikleri yönetir; çocuğun hayal gücü devre dışı kalır. Konuşan bebeğe renkli küpler yeğlenmelidir.
Elektronik oyuncaklar ve video oyunlara sınır konulmalı: Bunlar çocuğu bedensel aktiviteden uzaklaştırarak şişmanlığa, gürültü nedeni ile işitme kayıplarına ve gelişimsel gecikmelere sebep olur. ABD'deki Temple Üniversitesi'nde yapılan bir araştırma bu oyuncakların çocuğu pasifliğe iterek özgür düşünmesine engel olduğunu ortaya koymuştur. Bu çocuklar bir süre sonra hareket etmeyen ve ışık saçmayan oyuncaklara ya da kitaplara yoğunlaşamaz hale gelebilir.
Eğitici oyuncak tuzağına düşülmemeli: Bu alan son yıllarda büyük bir patlama içinde. Etraf "Aman çocuğum diğerlerinden geri kalmasın," endişesi içindeki anne babayı gözüne kestirmiş oyuncak üreticileri ile doludur. Fakat çocukların beyinlerini geliştirdikleri iddiası çoğu için geçerli değil.
Oyuncaklar değiştirilerek ortaya çıkarılmalı: Böylece birkaç hafta ortadan kaybolmuş oyuncaklar tekrar ortaya çıktığında sanki yeniymiş gibi kabul görüp ilgi çekecektir. Küçük yaşta birçok oyuncak arasında kalan çocuk yeteri derecede dikkatini toplayamamaz.
Eski oyuncakları yenileriyle değiştirme telaşı içine girmeyin: Çünkü aynı oyuncaklar çocuk gelişiminin değişik evrelerinde fayda sağlar. Örneğin küpler altı aylıkken el becerilerinin gelişimi için kullanılırken, ileriki yıllarda inşaat malzemesi olurlar.
Yaşa uygun oyuncak seçilmeli: Bu şekilde oyuncaklar çocuğun ilgisini çeker ve işe yarar.
0-8 ay: Bebekler hareketten, sesten ve kontrast renklerden etkilenir. Kendi bedenlerini keşfederken yakalamaya, gözleri ile takip etmeye çalışırlar. Hareketli ve sesli çıngıraklar, atlıkarıncalar atıp tutabilecekleri yumuşak oyuncaklar uygundur.
8-18 ay: Bu yaşta bebekler yaptıklarının sonucunu anlamaya, bir amaca yönelmeye, bir şeyi yapmak için uğraşmaya, şekil, boy ve geometrik yapıdaki farklılıkları anlamaya başlar. Küpler, çekilerek sürülen oyuncaklar, iç içe geçen kaplar, basit ayrılıp tekrar birleştirilen oyuncaklar uygun olur.
18-24 ay: Artık 'taklit etme' hoşlarına gitmeye başlar; bu nedenle bebekler, kap kacaklar, oyuncak arabalar, kamyonlar bu yaşın oyuncaklarıdır.
2-4 yaş: Okul öncesi dönemde artık iyice sosyalleşmişlerdir ve gerçek yaşamı taklit ettikleri oyunlar daha yoğunlaşmıştır. Ev ya da çiftlik setleri gibi kendi düzenlerini kuracakları oyuncaklar hayal güçlerini çok geliştirecektir. Oyun hamurları, boyalar, kalemler ise yaratıcılıklarını gösterebilecekleri oyuncaklardır. Artık el ve göz koordinasyon yetenekleri iyice geliştiğinden yap-bozlar, inşa malzemeleri ve legolar bu yaş için mükemmel oyuncaklardır. Hepimizin çocukluğundaki oyunlara ve oyuncaklara dair mutlu anıları vardır ve hiçbiri de çok pahalı değildir.
Güvenlik çok önemli
Her yıl binlerce çocuk, oyun ve oyuncağa bağlı kazalar ve yaralanmalar nedeniyle acil servislerde tedavi görüyor. Çocuğa zarar vermeyecek oyuncak seçimi için aşağıdaki ipuçlarından yararlanabilirsiniz. Yaşa ve beceriye uygun oyuncak seçimi çok önemli; karmaşık oyuncaklar küçük çocuklar için tehlike yaratabilir.
* Bebekler, küçük çocuklar ve hâlâ elindekini ağzına götürenler için küçük parçalar içeren oyuncaklar boğulma sebebi olabilir. Bu çocukların eline hiçbir zaman küçük toplar ya da balonlar vermeyin. İri bir cevizden küçük her şey tehlike yaratabilir.
* Pelüş oyuncaklar üzerine tutturulmuş göz, burun gibi küçük sert kısımların kopma riski olup olmadığını mutlaka kontrol edin.
* Sekiz yaşın altındaki çocukların eline verirken oyuncakların keskin kenar ya da sivri köşelerinin olup olmadığına bakın.
* Sekiz yaşından küçük çocukların eline üzerinde ısınan bölümleri olan elektrikli oyuncaklar vermeyin.
* 20 cm'den uzun ipi ya da kordonu olan oyuncakları, boyuna dolanma riski olduğundan küçük çocukların ve bebeklerin eline tutuşturmayın.
* Genç kulaklara zarar vermemek için çok gürültü çıkaran oyuncak almayın
* Oyuncakların üzerindeki güvenlik uyarılarına mutlaka uyun.
* Bisiklet, paten ya da kay kay alıyorsanız. yanında dizlik, dirseklik ve kask da almayı ihmal etmeyin.
* Oyuncakların paketlendiği naylon torbaları hemen atın.
* Oyuncakların montaj kurallarına uyun.
Sabah-Pazar