Çocuklarda Korku Fobisi
'Çabuk uyu, köpek gelir', 'seni polis amca hapse atar', 'doktor amca iğne yapar'...
'Çabuk uyu, köpek gelir', 'seni polis amca hapse atar', 'doktor amca iğne yapar' gibi sözleri anneler sıkça söyler. Anneler çocukları ayrıca 'baban işten gelsin seni söyleyeceğim' diyerek babayla da korkutur. 'Yaramaz çocuklara araba çarpar' diyen bir anne, çocuğunu arabalardan korkar hale getirebilir.
6 yaşında, ürkek ve çekingen. Göz teması kurmuyor. Annesinin elini hiç bırakmıyor. Eteğine yapışmış. Sokakta hep öyle geziyorlar. Evde de odaları tek tek kontrol ediyor; annem nerede diye. Anneyi görene kadar arıyor, onu görünce oyununa devam ediyor. Onu odama çağırıyorum, gelmiyor, konuşmuyor da. İlk seansa; annesiyle katılıyor. İkinci seansta elimi tutuyor, annemize hiç bakmıyoruz, benimle geliyor. "Bana bir insan resmi çizer misin?" diyorum. Hiç yüzüme bakmıyor. Kâğıdın köşesine küçücük, 3 parçalık bir insan resmi çiziyor. "Bu resimdeki kişi ne yapıyor?" diye soruyorum. Duruyor. 'Kaç yaşında?', 'Altı'. 'Korkar mı?', 'Evet, korkar, arabalardan!' Duraksıyorum; 6 yaşındaki bir erkek çocuk neden arabalardan korkar? Garip karşılıyorum. Emin misin? Sinirleniyor. 'Yaramaz çocuklara araba çarpar!' diyor, kızıyor bana. Kim söylüyor sana bunu, 'Annem!' diyor. Şimdi anlıyorum neden annesinden ayrılmadığını...
Ne kadar da kolayımıza gider çocuklarımızı korkutmak. Çok kısa sürede istediğimizi onlara yaptırabiliriz. Ayağımızda sallarız, çocuk uyumaz; 'çabuk uyu bak havhav gelir' deriz. Çocuk gözünü sımsıkı kapar ve istemese de uyur. 'Bak doktor amca gelir iğne yapar sana' deriz, sonra çocuk doktora gitmek istemez. 'Polis amca seni hapse atar' deriz çocuk polisten kaçar, polis amcalar da üzülür. En kötüsü bazen de babayla korkuturuz onları: 'Baban gelince seni ona söyleyeceğim...'
Çocuklarda korku doğaldır, normal gelişimin bir parçasıdır. Çocuğun kendini tehlikelerden korumasını sağlar. Ama biz bu doğal korkuları ne yazık ki yanlışlıkla disiplin aracı olarak kullanarak çocuklarımızın korkularını fobiye, yani aşırı korkuya dönüştürüyoruz. Aslında hemen rahatlamak adına uzun süren, anneyi ve babayı bunaltan, daha çok problemlere maruz kalırız. 6 yaşındaki çocuk hiç yanınızdan ayrılmayan, çevresine güvenmeyen, her yeri tehlikeli, herkesi her an ona zarar verecek gibi görür. Ve bu korkular ne yazık ki çocuğumuzun minik kalbine çok ağır gelir.
Yaşlara göre çocuklar nelerden korkarlar?
0-6 ay: Ses, gürültü, ani hareket eden nesneler.
7-12 ay: Yabancı kişiler
1-5 yaş: Anne babadan ayrılma, karanlık, hayvanlar, yüksek sesler, aileden ayrılma, rüzgar
3-6 yaş: Hayalet, canavar, su
6-12 yaş: Hırsız, cezalandırılma, yaralanma, başaramama korkusu
Çocuğunuzu korkutmayın:
Korkutmazsak nasıl terbiye edeceğiz, diyorsanız doğru disiplin yöntemleri ve sevgi ile bunu başarabilirsiniz.
Sakinleştirin, onlarla konuşun:
Yaşlarına göre yaşamaları doğal karşılanan korkulara karşı bilinçli ve duyarlı olun, sabırlı olun, onların korkularını anlamaya çalışın. Unutmayın dinlenildiğini ve anlaşıldığını hisseden çocuk rahatlayacaktır. Ve zamanla da çocuk büyüdükçe, korkusu geçecektir.
Asla korktukları nesne ile onları yalnız bırakmayın: Bu tekniğiniz yetişkinlerde işe yarayabilir. Ama çocuklarda ileriye dönük yaralar açar. Sudan korkan çocuğunuzu havuza atmayın. Karanlıktan korkan çocuğu karanlıkta yalnız bırakmayın. Alışır diye düşünmeyin. Belki bu bir davranış bozukluğunun yerleşmesine sebep olacaktır (Parmak emme, tırnak yeme, alt ıslatma gibi).
Korkuları üzerine kademeli yaklaşım uygulayın: Çocuğu yavaş yavaş korktuğu şeye maruz bırakın; kediden korkan çocuğa kedi resimleri çizdirin, sonra oyuncak bir kedi alın, onunla birlikte oynayın, kedileri siz sevin sonra kediyi birlikte sevin ve besleyin.
Çocuğunuzun bireyselleşmesine izin verin: Aşırı koruyucu, kollayıcı, tedirgin, evhamlı davranmayın. Yolda tek başına yürümek isteyen çocuğunuzun elini zorla tutmayın; ama onu takip edin.
Yaşlarına uygun TV programları izlemesini sağlayın:
Saldırganlık ve vahşet içeren (çizgi film dahi olsa) filmleri izletmeyin.
Ev ortamınızın huzurlu olmasına dikkat edin: Çok sık tartışmaların ve gerginliklerin yaşandığı bir ev, çocuğun korkularını artıracaktır.
Siz çocuğunuzun yanında korku belirtileri göstermeyin:
Çünkü çocuk, korkuları model ve taklit yoluyla da öğrenebilir.
Klinik destek alın.