ABD’nin Afganistan ve Pakistan operasyonlarında kullandığı insansız hava araçları, yeni tartışma yarattı. Militan olduğundan şüphe duyulanların, uyarı yapılmadan, çatışma olmadan, havadan imha edilmesi hukuka uygun mu?
Merak edenler, www.newamerica.net adlı internet sitesini ziyaret edebilir: Haber ajansları ve hükümet açıklamaları gibi güvenilir kaynaklardan elde ettiği bilgileri derleyen siteye göre, Amerikan silahlı kuvvetleri, 2004 yılından bu yana sadece kuzey Pakistan’da, insansız hava araçlarıyla 122 saldırı düzenledi ve bunlardan 26’sı bu yıl içinde gerçekleşti. Ölümlerle ilgili verilen bilgiler ise çelişkili. Saldırılarda, 900 ila 1281 kişinin hayatını kaybettiği ve ölenlerin üçte ikisinin “militan”, üçte birinin ise sivil olduğu belirtiliyor.
“BM Antlaşması’na aykırı”
Pakistan’da yayımlanan Geo News Islamabad adlı gazetenin genel yayın yönetmeni Hamid Mir, “drone” adı verilen insansız hava araçlarıyla yapılan bu saldırılarla, uluslararası savaş hukukunun, Birleşmiş Milletler Antlaşması'nın ihlal edildiğini savunuyor. İnsansız hava araçlarıyla düzenlenen operasyonların yasal dayanağı olmadığını söyleyen Mir, “Hiç kimse, ‘teröre karşı savaş’ adına, uluslararası hukuk kurallarını ihlal edemez” diyor.
ABD yönetiminden bu saldırıların yasal gerekçesini yazılı olarak talep edenler ise şimdiye dek net bir yanıt alamadı. Ancak Washington’ın, insansız hava araçlarıyla düzenlediği saldırıları hangi hukuki gerekçelerle temellendirdiğini açıklaması gerekecek. Zira bir avukat, bu konuda ilk kez Adalet Bakanlığı’na şikâyette bulunarak konunun aydınlığa kavuşturulmasını istedi.
“Hukuk dışına çıkılıyor”
Amerikalı hukuk profesörü Mary O’Connell ise NPR Radyosu’na şu değerlendirmeyi yaptı:
“Bu tür olağandışı operasyonlarda, yani birilerinin, hiçbir uyarı yapılmadan öldürüldüğü operasyonlarda, hukukun dışına çıkılıyor. Zorunlu bir hal olmamasına rağmen, sırf El Kaide üyesi oldukları ya da bizlerin savaşçı olarak gördüğü kategoride oldukları için hedef alınıyorlar"
İmha mı, meşrü müdafaa mı?
Konunun Amerikan kamuoyunda gündeme gelmesinin ardından Obama yönetimi de hukuk danışmanı Harold Koh’un yaptığı açıklamayla geçen hafta tartışmaya katılmış oldu. Yale Üniversitesi’nin eski hukuk profesörlerinden olan Koh, Bush yönetiminin terörle mücadelesini sert şekilde eleştirenlerden biriydi. Ancak Koh, bugün tartışılan operasyonları yorumlarken, meşru müdafaa hakkına işaret ediyor ve şöyle konuşuyor:
“ABD, 11 Eylül 2001’deki korkunç saldırıların ardından kendini El Kaide ve Taliban güçleri ile silahlı çatışma içinde buldu. Askeri açıdan meşru müdafaa hakkı, uluslararası hukuk kuralları dâhilindedir.”
Afganistan stratejisi
Göreve gelir gelmez önceliği Afganistan'a veren ve yeni bir strateji geliştiren ABD Başkanı Obama'nın, insansız hava araçlarıyla düzenlenen operasyonları durdurmaması, Pakistanlı gazeteci Hamid Mir'in tepkisini çekiyor. Bu saldırıda hayatını kaybedenlerin sayısının resmi verilerden daha yüksek olduğunu düşünen gazeteci şöyle konuşuyor:
“Bu savaş yöntemi, daha fazla terör ve nefrete yol açıyor. Sadece Pakistan ordusuna karşı değil, aynı zamanda ABD’ye karşı da. Özellikle casus uçaklarla düzenlenen saldırılar olumlu sonuç getirmeyecektir.”
DW
“BM Antlaşması’na aykırı”
Pakistan’da yayımlanan Geo News Islamabad adlı gazetenin genel yayın yönetmeni Hamid Mir, “drone” adı verilen insansız hava araçlarıyla yapılan bu saldırılarla, uluslararası savaş hukukunun, Birleşmiş Milletler Antlaşması'nın ihlal edildiğini savunuyor. İnsansız hava araçlarıyla düzenlenen operasyonların yasal dayanağı olmadığını söyleyen Mir, “Hiç kimse, ‘teröre karşı savaş’ adına, uluslararası hukuk kurallarını ihlal edemez” diyor.
ABD yönetiminden bu saldırıların yasal gerekçesini yazılı olarak talep edenler ise şimdiye dek net bir yanıt alamadı. Ancak Washington’ın, insansız hava araçlarıyla düzenlediği saldırıları hangi hukuki gerekçelerle temellendirdiğini açıklaması gerekecek. Zira bir avukat, bu konuda ilk kez Adalet Bakanlığı’na şikâyette bulunarak konunun aydınlığa kavuşturulmasını istedi.
“Hukuk dışına çıkılıyor”
Amerikalı hukuk profesörü Mary O’Connell ise NPR Radyosu’na şu değerlendirmeyi yaptı:
“Bu tür olağandışı operasyonlarda, yani birilerinin, hiçbir uyarı yapılmadan öldürüldüğü operasyonlarda, hukukun dışına çıkılıyor. Zorunlu bir hal olmamasına rağmen, sırf El Kaide üyesi oldukları ya da bizlerin savaşçı olarak gördüğü kategoride oldukları için hedef alınıyorlar"
İmha mı, meşrü müdafaa mı?
Konunun Amerikan kamuoyunda gündeme gelmesinin ardından Obama yönetimi de hukuk danışmanı Harold Koh’un yaptığı açıklamayla geçen hafta tartışmaya katılmış oldu. Yale Üniversitesi’nin eski hukuk profesörlerinden olan Koh, Bush yönetiminin terörle mücadelesini sert şekilde eleştirenlerden biriydi. Ancak Koh, bugün tartışılan operasyonları yorumlarken, meşru müdafaa hakkına işaret ediyor ve şöyle konuşuyor:
“ABD, 11 Eylül 2001’deki korkunç saldırıların ardından kendini El Kaide ve Taliban güçleri ile silahlı çatışma içinde buldu. Askeri açıdan meşru müdafaa hakkı, uluslararası hukuk kuralları dâhilindedir.”
Afganistan stratejisi
Göreve gelir gelmez önceliği Afganistan'a veren ve yeni bir strateji geliştiren ABD Başkanı Obama'nın, insansız hava araçlarıyla düzenlenen operasyonları durdurmaması, Pakistanlı gazeteci Hamid Mir'in tepkisini çekiyor. Bu saldırıda hayatını kaybedenlerin sayısının resmi verilerden daha yüksek olduğunu düşünen gazeteci şöyle konuşuyor:
“Bu savaş yöntemi, daha fazla terör ve nefrete yol açıyor. Sadece Pakistan ordusuna karşı değil, aynı zamanda ABD’ye karşı da. Özellikle casus uçaklarla düzenlenen saldırılar olumlu sonuç getirmeyecektir.”
DW