Filmlere, romanlara da konu olan Battal Gazi destanının her destan gibi pek çok farklı nüshası var. Bu nüshalardan çoğu mensur, birkaç tanesi ise manzum olarak kaleme alınmış. En eski nüsha ise 840 tarihini taşıyor. Şimdilerde bu nüshalara yeni bir Battalnâme daha eklendi.
Zaman gazetesinin haberine göre Eskişehir Anadolu Üniversitesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Doç. Dr. Yağmur Say'ın günümüz Türkçesine aktardığı eser, Eskişehir Valiliği tarafından yayımlandı. Kitapta orijinal metnin tıpkıbasımı ve yeni harflere aktarılmış şekli bir arada yer alıyor.
Yağmur Say, el yazması Battalnâme'yi Amasya'da, yaşlı bir kadının sandığında bulmuş. Battalnâme konusunda Malatya ayağının da çok kuvvetli olduğunu söyleyen Say, tam belirgin bir nüshanın ise mevcut olmadığını belirtiyor. Çünkü zaman içerisinde bazı nüshalardan bazı bölümler çıkarılmış. Bu yüzden yüzyıllara göre büyük değişiklikler gösteriyorlar. Orijinal hikâyeden çok uzaklaşmış pagan Battalnâmelerin varlığına da dikkat çeken Say, ellerindeki nüshada ise Hz. Muhammed'den (sas) ve Hz. Ali'den çokça bahsedildiği bilgisini veriyor. Battal Gazi'nin bu topraklardaki mücadelesinin tek nedeninin İslâm dinini yaymak olduğunu söyleyen Say, "Benim elimde de birkaç orijinal nüsha var. Ama yeni nüsha, Anadolu'nun Türkleşmesinde -kültürel arka planda Türk kültüründen beslenmekle birlikte- İslâmi unsurların ne denli etkili olduğunu gösteren en güzel örneklerden biri. Bir de bu nüshada diğerlerinde olduğu gibi fazla ekleme çıkarma yapılmamış. Eser tek kişinin kaleminden çıkmış. Bunun için çok sağlıklı olduğunu düşünüyorum." diyor. Yağmur Say'ın hazırladığı "Türk İslâm Geleneğinde Seyyid Battal Gazi ve Battalnâme" adlı kitaba yine Eşkişehir Valiliği'nce yayımlanan 'Seyyid Battal Gazi' kitabı eşlik ediyor. Mustafa Özçelik'in kaleme aldığı eserde efsane kahramanın hayatı, şahsiyeti ve mücadeleleri anlatılıyor.
Ehl-i Beyt'ten bir gazi-veli
Battal Gazi, VII. yüzyılda Emeviler zamanında Anadolu topraklarında yaşamış ve Bizans'a karşı mücadele etmiş tarihî bir şahsiyet. Ancak tarihî ve efsanevî kişiliği zamanla birbirine karışmış. Bir Arap kumandanı iken Anadolu'da İslâm dinini yaymak için Bizans'a karşı verdiği savaşlar ve kahramanlıkları onun Türkler tarafından sevilip destanî bir hüviyete büründürülmesine neden olmuş. Seyyid olduğu, yani peygamber soyundan geldiği kabul edilmiş. Battalnâmelerde yer alan bilgilere göre Hz. Ali neslinden gelen Hüseyin Gazi isimli bir şahsın oğlu. Abdülvehhab Gazi tarafından Hazreti Peygamber'in tükrüğü kendisine ulaştırılmış. Dinî ilimlerde yüksek bilgisi var. Bütün dilleri konuşuyor. Cenk usullerini biliyor. Kuvveti ve zekası ile bütün düşmanlarının üstesinden geliyor. Bazen tabiat üstü kuvvetlerle ortaya çıkıyor. Hızır Aleyhisselam'dan yardım görüyor. Keşiş kılığına girip rahipleri mağlup ediyor. Eskişehir'in güneybatısındaki Akroinon mevkiinde şehit düşen Battal, burada adına inşa edilen külliyede yatıyor. Seyyid Battal Gazi türbesinin yanı başında zamanla Seyitgazi ilçesi kurulmuş. Buna karşılık Battal Gazi'nin başka şehirlerde de kabri bulunuyor