Osmanlı Devleti'nin 32. padişahı, 111. İslâm halifesi Sultan Abdülaziz Han döneminde yaşanan siyasi olaylar, Can Alpgüvenç tarafından kitaplaştırıldı. Kaynak Yayınları etiketiyle yayınlanan Sultan Abdülaziz ve Darbeci Paşalar, Osmanlı'nın son devrinin en dirayetli şahsiyetlerinden biri olan Abdülaziz Han'ın uğradığı büyük ihaneti merkeze alarak yakın Türkiye tarihindeki darbelerin dayandığı kökleri çarpıcı bir biçimde ortaya koyuyor.

İdaresi boyunca Batı merkezli modernleşmeyi reddeden ve Osmanlı ruhunu tekrar canlandırmayı hedefleyen Abdülaziz Han'ın bir darbe ile tahttan indirilişi ve öldürülüşü hadisesini, tüm faillerin hayat hikayeleri ve olaylara olan müdahaleleri ile birlikte aktaran Alpgüvenç, dış güçlerin de dahil olduğu siyasi oyunları sağlam kaynaklara dayandırarak veriyor.

KENDİ EVLATLARIYLA VURDULAR

"Dönemin asker ve sivil bürokratları, Sultan'ın büyük gayretine rağmen, yabancı devletlerin adamı olmayı, kendi millet ve devletinin hizmetinde olmaya tercih etmiş, amaçları Batı'nın gayesiyle birleşmişti. Ortak hedefleri Sultan Abdülaziz Han'ın düşürülmesiydi. Sonunda türünün en alçak örneklerinden olan Hüseyin Avni Paşa, kendine biçilen roü başarıyla (!) oynadı ve kanlı bir darbe ile devirmeyi başardı" diyen yazar, bu olayın darbe geleneğimizin temelini oluşturduğunu söylüyor.

Tarihi belgeler ve tanıkların olaya dair anlattıkları resmi tarihten çok farklı. Okuru farklı bir perspektiften bakarak düşünmeye çağıran yazar, ahlâki ve mesleki açıdan bir çok zaafları bulunan ve özellikle rüşvet konusunda birçok sabıkası olan darbeci paşaların hayatlarına dair en ince detaylara bile başvuruyor. Başta Hüseyin Avni Paşa olmak üzere, Mithat Paşa, Mütercim Rüştü Paşa, Şeyhülislam Hayrullah Efendi, Süleyman Hüsnü Paşa, Kayserili Ahmed Paşa, Mehmet Raif Paşa gibi devlet adamlarından oluşan bu ihanet çemberine dair öğrenilecek çok şey var.

İyi asker değil ama iyi bir teşkilatçı

Kitapta Hüseyin Avni Paşa'nın bu darbe için neden ön ayak olduğu şöyle anlatılıyor: Kaynaklara bakıldığında Hüseyin Avni Paşa'nın kabiliyetli bir asker değil, ama iyi bir teşkilatçı olduğu görülür. Askeri hayatının en büyük başarısı Sultan Abdülaziz'in tahttan indirmekle sonuçlanan menfur saray baskınıdır! Herkesçe, sınırsız ölçüde kindar olduğu bilinir.

Mabeyn Başkatibi Atıf Bey, "Avni Paşa'yı Padişah'a düşman eden sebebin; rütbe ve nişanlarının sökülüp Isparta'ya sürülmesi olduğunu, onun bu olayı hiç unutmadığını, eline geçen ilk fırsatta intikam aldığını belirtir. Sultan'ı devirmek fikrinin ilk önce seraskere geldiğini, Mithad Paşa ile diğer darbecilerin Avni Paşa tarafından bu işe sürüklendiğini iddia eder. "O, devletin bütün imkanlarına sahip olmak düşüncesindeydi; eğer hayatta kalsaydı, Mithad'ı ve diğerlerini tasfiye edip 'Benden başkası yok!' diyerek 'Tek adamlığını ilan edecekti" ifadesini kullanmaktadır. Paşa, "Atabek-i Saltanat" olma hülyasında, diktatör olma sevdasındaydı.

Yeni Şafak