EMTİA FİYATLARINDA CİDDİ GERİLEME

ABD'nin federal borçlanma tavanının yükseltilmesi sorununun son anda aşılması bu hafta başında bir nebze küresel piyasaları rahatlatsa bile takip eden günlerde küresel ekonominin yeniden resesyona girebileceği korkusu piyasalarda sert satışlara neden oldu. Ekonomik durgunluk sonucunda hammaddeye olan talebin azalacağı endişeleri de emtia fiyatlarında ciddi gerilemeye yol açtı.

PETROL 6 AYIN EN DÜŞÜK SEVİYESİNDE

Uluslararası piyasalarda ham petrol fiyatları 5 dolardan fazla değer kaybederek 6 ayın en düşük seviyelerine geriledi.

Avrupa Merkez Bankası (ECB), Japonya Merkez Bankası (BoJ) ve İsviçre Merkez Bankası'nın piyasalara müdahaleleri, Avro Bölgesi'ndeki borç krizi ve küresel ekonomideki yavaşlamaya ilişkin endişeleri yatıştırmak için yeterli olmadı.

ECB Başkanı Jean Claude Trichet dünkü faiz toplantısının ardından yaptığı açıklamada, Mart ayından bu yana ilk kez tahvil alımı yapacaklarını belirtti. BoJ de Japon para birimi yendeki değerlenmeyi önlemek ve ekonomik toparlanmayı desteklemek için döviz piyasalarına müdahale etti. İsviçre Merkez Bankası da önceki gün franktaki değerlenmeyi önlemek için piyasalara müdahale etmişti.

Uluslararası piyasalarda yaşanan sert satışlar, Avro Bölgesi'ndeki borç krizi halkasına Yunanistan, İrlanda ve Portekiz'in ardından İtalya ve İspanya'nın da eklenebileceği endişelerine işaret ediyor.

İTALYA YUNANİSTAN'DAN SONRA BORÇ ORANI EN YÜKSEK ÜLKE

Avro Bölgesi'nin 3. büyük ekonomisi İtalya, Yunanistan'dan sonra borç oranı en yüksek ülke. Uzmanlar, Yunanistan ya da Portekiz gibi küçük ekonomilerin borç sorununun üstesinden gelinebileceğini, ancak krizin İtalya ya da İspanya gibi büyük ekonomilere sıçramasının kaygı verici olacağını belirtiyor. Zira İtalya'nın temerrüte düşmesi söz konusu olursa bunun maliyetinin 700 milyar avroyu bulabileceği ifade ediliyor.

Ekonomisinin olduğu gibi borcunun büyüklüğüyle de konuşulan İtalya'nın 2008'de GSYH'nin yüzde 89,2'si seviyesinde olan kamu borcunun bu yıl yüzde 120'ye çıkacağı tahmin ediliyor. İtalya'nın 2008 yılında yüzde 5,3 olan bütçe açığı geçen yıl yüzde 5'e, politika faizi de yüzde 4,10'dan yüzde 3,80'e geriledi.

İSPANYA HALKALARDAN BİRİ OLACAK

Yaklaşık 4,4 milyon kişinin işsiz olduğu İspanya'nın ise Portekiz'den sonraki halkalardan biri olacağı konuşuluyor. Portekiz'le olan yakın ekonomik ilişkilerden önemli oranda etkileneceği belirtilen İspanya'nın 2008'de kamu borcu GSYH'nin yüzde 30,4'ü, bütçe açığı ise yüzde 9,3 düzeyinde bulunuyordu. Geçen yıl kamu borcunun GSYH'ye oranı yüzde 48,8 olan İspanya'da hükümet, uyguladığı tasarruf tedbirleri ile bütçe açığını bu yıl GSYH'nin yüzde 6'sı seviyesine çekmeyi hedefliyor.

Avro Bölgesi'ndeki borç sorunu halkasının ilk zinciri Yunanistan, geçen yıl Avrupa Birliği (AB), Avrupa Merkez Bankası (AMB) ve Uluslararası Para Fonu'ndan (IMF) 110 milyar avroluk finansal yardım paketi aldı. Paket karşılığında kamu kesiminde maaşların kesilmesi, emekli maaşlarının indirilmesi ve kapsamlı vergi artırımları yapılması kararlaştırılmıştı.

YUNANİSTAN İKİNCİ KEZ KURTARILDI

Uygulanan tasarruf önlemlerinin istenilen sonucu vermemesi üzerine Avro Bölgesi devlet ve hükümet başkanlarının 21 Temmuz'da yaptığı olağanüstü zirvede de Yunanistan ikinci kez "kurtarıldı". Liderler, Yunanistan ekonomisi için 158 milyar avroluk yeni kurtarma paketi üzerinde anlaştı.

Paketin 109 milyar avrosunun Avrupa ve Uluslararası Para Fonu'ndan, 49 milyar avrosunun özel sektörden geleceği kaydedildi. Özel sektörden gelecek miktarın 37 milyarının, ellerinde Yunan tahvilleri bulunan bankaların gönüllü katkısı ve 12 milyar avroluk borç itfasından oluşacağı bildirildi.

Avro Bölgesi'ni sarsan borç krizinde ilk finansal yardım talebinde bulunan Yunanistan'ın borç stoku ve tahvillerinin getirisinin oldukça yüksek olması ülkenin kırılganlığını en çok artıran unsurlar olurken, İrlanda'nın içinde bulunduğu sorun bankacılık sektöründen kaynaklanıyor.

BORÇ KRİZİ HALKASINA EKLENEN SON ZİNCİR: PORTEKİZ

Borç krizi halkasına eklenen son zincir Portekiz, bankacılık sektöründeki sorunların yarattığı sorunlarla mücadele ediyor. Piyasalarda, Portekiz'de yerli bankaların yükümlülüklerinin oldukça önemli bir bölümünün İspanyol bankalarına olması, bu nedenle Portekiz'de yaşanan sorunun İspanya'yı da etkileyeceği endişesi hakim olmuş durumda. İspanya ekonomisinin en kırılgan noktası ise yüksek işsizlik oranı.

İrlanda'da krizin bankacılık sektöründe ortaya çıkmış olmasının ve AB ülkelerinin bankacılık sektörlerinin bütünleşik yapısı bir arada değerlendirildiğinde, çevre ülkelerin bankacılık sektörlerinde meydana gelebilecek olası sorunların diğer AB ülkelerinin bankacılık sistemlerini de önemli ölçüde etkilemesinin kuvvetle muhtemel olduğu yorumları yapılıyor.

İrlanda bankalarının en büyük iki alacaklısının ise İngiltere ve Almanya olduğu belirtiliyor.

AB ve IMF'nin Portekiz için hazırladığı kurtarma paketinin büyüklüğü 78 milyar avro ve İrlanda için hazırladığı kurtarma paketinin büyüklüğü de 85 milyar avroyu buluyor.

DÜNYANIN EN BORÇLU ÜLKESİ

Şu anda dünyanın en büyük ekonomisi ABD aynı zamanda dünyanın en borçlu ülkesi konumunda bulunuyor.

IMF verilerine göre, ABD 15 trilyon 154 milyar dolarla dünyanın en borcuna sahipken, bu ülkeyi 13 trilyon 930 milyar dolarla Japonya, 2 trilyon 904 milyar dolarla Almanya, 2 trilyon 702 milyar dolarla İtalya ve 2 trilyon 483 milyar dolarla Fransa takip ediyor.

BORCU EN YÜKSEK ÜLKELER

IMF'nin Nisan ayında yayımladığı 2011 yılı tahminlerine göre dünyanın gayri safi yurtiçi hasılaya (GSYH) oranla kamu borcu en yüksek ülkeleri, borç miktarları ve uluslararası kredi derecelendirme kuruluşu Standard and Poor's'un (S&P) belirlediği kredi notları şöyle:

Kamu Borcu .

Kamu Borcu/GSYH Toplamı

                 (Yüzde) (Milyar Dolar) Not (S&P)

Japonya       229      13.930          AA-

Yunanistan   152       487             CC

Jamaika       137        22               B

Lübnan        134        57                B

İtalya            120      2.702            A

İrlanda          114      250              BBB

İzlanda         103       15               BBB-

ABD              100     15.154           AAA

Belçika          97        501             AA

Singapur       93        255             AAA

Portekiz        91        220             BBB-

Fransa          88       2.483           AAA

Kanada         84      1.472           AAA

İngiltere        83      2.066           AAA

Almanya       80       2.904          AAA

Not: Kamu borcu gayri safi yurtiçi hasılasının yüzde 80'ini geçse dahi 10 milyar doların altında olan ülkeler sıralamada yer almadı.