Türkiye, yüzde 8.2 ile Çin’in ardından en hızlı büyüyen ülke oldu. Ekonominin büyüklüğü 957.3 milyar liraya yükseldi. 2000’den bu yana Türkiye, 3. çeyrek hiç bu kadar yüksek büyüme elde edememişti.

İSTİHDAM MERKEZLİ BÜYÜME

Ekonomistler, en fazla istihdam sağlayan sektörler arasında olan sanayi ve inşaatın, büyümede de üst sıralarda yer almasının önemine işaret etti.

Kredi derecelendirme kuruluşları ve Uluslararası Para Fonu’nun (IMF) 2012 için yüzde 2 civarında olan büyüme beklentileri tartışılırken, Türkiye’nin üçüncü çeyrek büyüme rakamları sürpriz yaptı. Türkiye İstatistik kurumu (TÜİK) verilerine göre Türkiye yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 8.2 büyümeye imza attı. Yüzde 6.8 olan piyasa beklentisinin çok üzerinde büyüyen Türkiye, yüzde 9.1 büyüyen Çin’in ardından dünyanın en hızlı büyüyen ikinci ekonomisi oldu. Geçen yıl ilk çeyrekte yüzde 12.2, ikinci çeyrekte yüzde 10.2, üçüncü çeyrekte yüzde 5.3 ve dördüncü çeyrekte yüzde 9.2 büyüyen Türkiye, yılın tamamında yüzde 9 büyüme sağlamıştı. Bu yılın ilk çeyreğindeki büyüme oranı yüzde 11.2’den 12’ye revize edilirken, ikinci çeyrek büyümesi yüzde 8.8 olmuştu.
Türkiye ekonomisinde 2011’in üçüncü döneminde sabit fiyatlarla en fazla büyüme gösteren sektör, dolaylı mali aracılık hizmetleri oldu. Geçen yılın üçüncü çeyreğinde yüzde 12.7, bu yılın ilk çeyreğinde ise yüzde 13.9 büyüyen sektör, ikinci çeyreğinde 18.8 büyüme gösterdi. Üçüncü çeyrekte bütün?sektörlerde büyüme gerçekleşmesi, dikkat çekerken, inşaatta yüzde 10.6, ulaştırma, depolama ve haberleşmede yüzde 9.7, toptan ve perakende ticarette 9.6 büyüme gerçekleşti. İmalat sanayi ise yüzde 8.6 büyüdü.

Beklentiler revize edildi

Üçüncü çeyrekte yakalanan ve ‘sürpriz’ olarak değerlendirilen yüzde 8.2 büyüme, hem bu yıl hem de 2012 için beklentilerin yukarı doğru revize edilmesine sebep oldu. Ekonomistler, sanayi ağırlıklı büyümenin, 2012 için endişeleri azaltır nitelikte olduğunu bildirdi. Oyak Yatırım Ekonomisti Gülay Elif Girgin, “2011 büyüme beklentimizi yüzde 7’den yüzde 8’e revize ettik” dedi. Global Menkul Değerler Strateji Müdürü Gökhan Uskuay, “Bu rakam 2012’ye yönelik endişeleri azaltacak nitelikte” derken, Ata Yatırım Başekonomisti Nurhan Toğuç, 2012 yılı Türkiye büyümesi için yüzde 3-4 aralığında bir büyüme beklenmesi gerektiğini belirterek, “Yıl sonu büyüme beklentimizi yüzde 8.2 olarak revize ediyoruz” diye konuştu.

Cari açık ekimde beklentinin altında

Türkiye’nin en önemli problemlerinden biri olan cari açık, ekim ayında beklentilerin altında geldi ve sevindirdi. Merkez Bankası tarafından yapılan açıklamaya göre ekim ayında 4.7 milyar dolar açık vermesi gereken cari denge, 4 milyar 150 milyon dolarda kaldı. Ekim ayında hız kesse de cari açık yılın ilk 10 ayında geçen yılın aynı dönemine göre yüzde 93.9 artışla 65 milyar 57 milyon dolara ulaştı. Cari açık geçen yılın ocak-ekim döneminde 33.55 milyar dolar olmuştu. Ödemeler dengesinde ocak-ekim döneminde net hata noksan kaleminde gözlenen artış da dikkat çekti. Ekim ayında net hata noksan kalemi 946 milyon dolar olarak belirlendi. Ocak-ekim döneminde de 13 milyar 140 milyon dolar olarak gerçekleşti. Net hata noksan geçen yıl ocak-ekim döneminde 1 milyar 693 milyon dolar seviyesindeydi. Net hata ve noksan, tanım gereği ölçüm hataları ve tablodaki verilerin eksik veya fazla derlenmesinden kaynaklanıyor. Uygulamada, cari işlemler hesabı ile rezerv varlıklar dahil sermaye ve finans hesapları toplamı, çeşitli hata ve noksanlıklardan ötürü sıfırdan farklı sonuç verdiğinde, söz konusu toplam, ters işareti ile “net hata ve noksan” kalemine kaydedilerek, ödemeler dengesi eşitliği sağlanıyor.

‘Son çeyrekte de sürpriz bekliyoruz’

Müstakil Sanayici ve İşadamları Derneği (MÜSİAD) Genel Başkanı Ömer Cihad Vardan, “MÜSİAD olarak, öncü göstergeler çerçevesinde, son çeyrekte de beklentilerin üzerinde kuvvetli bir büyüme geleceğini tahmin ediyoruz” dedi. Büyüme rakamını yukarı çeken faktörün yine yatırımlar ve bilhassa özel sektör olduğunu belirterek, yüzde 20 büyüyen makine ve yüzde 10.6 büyüyen inşaat sektörlerinin büyük rol oynadığını, reformların devamı halinde ekonominin daha iyi yerlere geleceğini söyledi. İstanbul Ticaret Odası (İTO) Başkanı Murat Yalçıntaş da “Türkiye büyümeye mecbur. Çünkü ancak bu şekilde çarklar döner, insanlar iş ve aş bulur” dedi.

Kararlılığın göstergesi

Türkiye İşadamları ve Sanayiciler Konfederasyonu (TUSKON) Başkanı Rızanur Meral, 2023 yılında 500 milyar dolarlık ihracat hedefi olan Türkiye’nin yüzde 8.2’lik üçüncü çeyrek büyümesi ile kararlılığını ortaya koyduğunu söyledi. Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mehmet Büyükekşi de 8.2’lik büyümeden duyduğu memnuniyeti dile getirdi ve “Bu, çarpıcı bir başarı. Türkiye, borçluluk oranı ve mali disiplini ile krizin etkilerinden korunmakla kalmadı, kriz dalgalarıyla boğuşan dünya ekonomisinde güvenilir bir liman olduğunu da ispatladı. İlk 9 ayda 11.5 milyar dolar doğrudan yabancı sermaye yatırımı bunun göstergesi” dedi.

KİŞİ BAŞI MİLLİ GELİR 11 BİN DOLARA DAYANDI

Eylül itibarıyla son bir yılda GSYH 1 trilyon 255 milyar liraya ulaştı. Dolar cinsinden GSYH ise 784.3 milyar dolar oldu. Buna göre, son 1 yıllık dönemde kişi başına düşen milli gelir cari fiyatlarla 17 bin 21 TL, dolar cinsinden 10 bin 761 dolar olarak gerçekleşti. Son 1 yıllık dönem, 2009 yılının 4. çeyreği ile 2010 yılının 3. çeyreğini kapsayan 4 çeyreklik dönemle karşılaştırıldığında kişi başına milli gelir TL cinsinden 2 bin 636 TL, dolar cinsinden ise bin 239 dolar artış gösterdi. Hesaplamalarda TÜİK'in Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Verileri çerçevesinde 2010 yılı için açıkladığı 73 milyon 722 bin 988 kişilik nüfus esas alındı.

Hangi sektör ne kadar büyüdü?

Sektör.....................................3. çeyrek......9 aylık
Tarım.......................................... 4.5...........5.3
Sanayi.......................................... 8.4............ 10
İmalat sanayisi........................... 8.9.........10.4
Hizmet.......................................... 9.8......... 10.4
İnşaat....................................... 10.6.........12.7
Toptan ve perakende ticaret........ 9.6......... 13.6
Ulaştırma ve haberleşme.......... 9.7.........11.6
Mali aracıların faaliyetleri............ 15.8......... 13.1
Konut sahipliği.......................... 1.4...........1.8
Eğitim........................................... 7.8........... 5.5
Sektörler toplamı..................... 15.9.........16.2
Dolaylı ölçülen mali aracılık hiz....... 7......... 12.9
Gayri Safi Yurtiçi Hasıla............ 8.2...........9.6