İzgü, toplumumuzda yaşananlardan süzdüklerini aktarırken kullandığı eleştirel gerçekçi yöntemle, insanlardaki ruhsal çarpıklıklara ve ezikliklere güldürü öğesini başarıyla katar. Bu başarı, onu usta bir yazar yapar.

Adana'da, 29 Ekim 1933'te, Cumhuriyet'in 10. yılında doğar Muzaffer İzgü. Çocukluğu yoksulluk içinde geçer. İlkokulu üç okulda okur. Okurken karpuz hamallığı, pamuk toplayıcılığı, bulaşıkçılık, garsonluk, trenlerde gezgin satıcılık, sinemalarda gazoz satıcılığı yapar.

Kitaplarla kış aylarında, sıcak olduğu için gittiği Halkevi kitaplığında tanışır. Benzer işlerde çalışarak ortaokulu bitirdikten sonra, parasız yatılı olarak Diyarbakır ilköğretmen okuluna girer. Okulunu bitirip öğretmenliğe başlarken Günsel Hanım'la evlenir ve Türkiye'nin birçok yerinde ilkokul ve ortaokul öğretmenliği yaptıktan sonra 1978'de emekli olup İzmir'e yerleşir.

Halkevi'nde edindiği okuma aşkı, onu, çevresinde gördüklerini, yaşadıklarını yazma isteğiyle doldurur. Yazmaya başlar. 1959, İzgü'nün Aydın'daki Hüraydın gazetesinde ilk öykü ve röportajlarını yayımlamaya başladığı yıldır. Demek ki Muzaffer İzgü, yarım yüzyıl boyunca sessiz sessiz gülmecenin kozasını örer.

Muzaffer İzgü'nün yazarlığının oluştuğu çocukluğunu, kendi anlatımından öğreniriz. Filme de alınan, ulusal ve uluslararası çeşitli ödüller alan romanı Zıkkımın Kökü'nde, çocukluğundan kesitler sunar. 'Gerçekten bando mızıkayla dünyaya geldim' diye başlar çocukluğunu anlatmaya.

Cumhuriyet'in 10. yılıdır, hem de 29 Ekim. Fener alayını seyrederken sancılanan annesi eve dar yetiştirilir. 'Adana'nın Saathanesi'nin çanı yirmi ikiyi 'dan dan dan' diye vururken' o doğar. Sonra Hürriyet Mahallesi'ndeki çocukluk yılları: 'Nedense bizim mahallenin yoksul çocuklarının hepsi kömür çuvalından çıkmıştı da Yaşar'ı, Nedim'i, Rıfat'ı leylek getirmişti. Belki de biz kışın dünyaya geldiğimizden leylekler burada değildi. Suç anamın, azıcık dişini sıkıp da bizi marttan sonra dünyaya getirseydi, leyleğe binme mutluluğuna biz de erişirdik' gibi gülmece öğesinin yoğun olarak kullanıldığı bir anlatımla onun dünyasına giriyoruz. Helke helke kömür tozu toplamakla, hastalıklarla, sokaklarda şeker ve mısır satıcılığıyla, kahveci çıraklığıyla, kendi ürettikleri arabayla yaptıkları seyyar sebze satıcılığıyla geçen bir çocukluk görüyoruz bu dünyada.

Fırın işçiliği, ırgatlık, ocakçılık, akrep avcılığı ve satıcılığı, eczanelere eşekarısı satıcılığı, elektrikçi çıraklığı ve bir de oturacakları gecekondunun yapıcılığı eklenmiş bunlara. Bir de Raziye'ye aşkı ve: 'Adana ovasına yine ekşi ekşi, insan teri gibi bir yağmur'un yağdığı bir gün 'İsdanbıl'a gidiş. Romanda, İzgü'nün çocukluğunun izdüşümlerini okuruz.O, 'Gülmecenin asıl görevi olaya parmak basmaktır ve basılan parmak iyi bir yere basılmalıdır' diyerek, gülme öğesinin amaç değil araç olduğu bilinciyle gülmeceyi seçer. Nasrettin Hoca geleneğinin günümüzdeki usta sürdürücüsü olur. Şimdi 75 yaşını geçen ve ördüğü kozanın içinde gülmece yazınımıza armağan ettiği 100'den fazla (140'a yaklaşan) kitabı olan Muzaffer İzgü'nün yapıtlarında; toplumsal, siyasal yaşamımızın çarpıklıklarını, insanın durumlarını okuruz. Okurken düşünür, öğrenir, güleriz; kimi zaman gülümser, kimi zaman kahkaha atarız.

ELEŞTİREL GERÇEKÇİ GÜLDÜRÜ

Muzaffer İzgü, toplumumuzda yaşananlardan süzdüklerini aktarırken kullandığı eleştirel gerçekçi yöntemle, insanlardaki ruhsal çarpıklıklara ve ezikliklere güldürü öğesini başarıyla katar. Bu başarı onu usta bir yazar yapar. Onun, yaşadıklarından, gözlediklerinden yarattığı ve çeşitli anlarını, durumlarını anlattığı kişiler, her an yanı başımızda gördüğümüz kişilerdir.

Onun anlattığı olaylar hemen her gün yanı başımızda yaşanmaktadır. Onun yazdıklarında anlattığı çevre, olanca gerçekliği ve somutluğuyla yaşadığımız çevredir. Bunlara, İzgü'nün sevecen yaklaşımını eklediğimizde, içinde yaşadığımız toplumu gözlemenin bir aynasıyla yüz yüze geldiğimizi görürüz.

Muzaffer İzgü'nün, atasözleriyle, deyimlerle, yerel sözcüklerle zenginleştirdiği halk dilinin, aydın duyarlılığıyla durulaştırılmış Türkçesinin sağladığı akıcı anlatım; okurları ellerinden bırakamayacağı kitaplarla buluşturur. Bu buluşma, aynı zamanda sevilen, benimsenen bir yazarla buluşma olur ve Muzaffer İzgü'nün okurları çoğaldıkça çoğalır.

Muzaffer İzgü'nün yazınımıza kattığı güzelliklerle buluşmanın keyfini, kitap serüveninin damarlarını, her birinde yaşamımızın nice anlarını, parçalarını bulabileceğimiz öykü kitapları, insani duyarlıkla yaşamın gülünç yanlarını birleştiren oyunları, çocuk kitapları ve romanları oluşturur. İnsandır onun yazarlığının özü. Ezilmişliğiyle var olan, saflığıyla yaşayan insan.

Sevgisini, sevecenliğini, vicdanını hiç yitirmeyen küçük insan. Kısacası, insan merkezli, insani olana yönelmiş bir çizgi üzerinde yürür İzgü'nün yazdıkları.İnsan yaşamının gerçekleridir İzgü'nün yazarlığına temel olan yapı taşı. Bu temel üzerinde yükselen insan yaşamları, olanca çeşitliliği, zenginliği, karmaşıklığıyla; gülünesi, ağlanası özellikleriyle bütünleşerek karşımıza çıkar.

Sıradan insanların, küçük insan denilenlerin acıları, sevinçleri, özlemleri, düşleri, düş kırıklıkları, 'memleketimizden insan manzaraları'nı sahneler gözümüzün önüne. Bu sahnede, bilinçle bilinçsizlik, kabalıkla incelik, duyarlılıkla duyarsızlık, sevgi dolulukla sevgisizlik iç içedir. Bu sahnenin bir başka özelliği de, tipik insana; sevgiyle, iyimserlikle, sevecenlikle, olanca sevimliliğiyle yaklaşan bir aynanın gösterdikleriyle buluşturmasıdır; yazarın aynasından yansıyan bir yaşamdır.

İzgü'nün yazınımıza kattığı güzelliklerle buluşturan serüveninin romanları arasında İlyas Efendi, Halo Dayı ve İki Öküz, Kasabanın Yarısı, Üç Halka Yirmi Beş, Zıkkımın Kökü, İt Adası, Sıpa, Milli Kahraman Matador Mahmut, Dilber, Kaçak Kız, İçimde Çiçekler Açınca, Bütün Sabahlarım Senin Olsun vardır.

Yaşamımızın nice parçalarını bulabileceğimiz öykü kitaplarından bazıları şunlardır: Bando Takımı, Donumdaki Para, Deliye Her Gün Bayram, Sen Kim Hovardalık Kim, Her Eve Bir Karakol, Dayak Birincisi, Devlet Babanın Tonton Çocuğu, Lüplüp Makinesi, Çanak Çömlek Patladı, Ortadireği Yıkan Ayı, İşte Mühür İşte Sen, Devletin Malı Deniz, Azrail Nasıl Rüşvet Yedi, Siz Bilirsiniz Paşam, Demokrasimiz Kaç Para Eder, Yıl Sıfır Darbe Hazır, Bizim Ayılar Amerikalıları Çok Sever, Bir Namussuz Aranıyor, Bir Mayıs Polis Bayramı, Nasıl Baba Oldum, Dandini Vatandaş Dandini, Ayvayı Yedik, Anadolar, Hırsız Köpek, Oturaklı Başkan, Her Eve Bir Yastık, Hükümet Çiftetellisi, Soyma Beni Utanırım, Tom Babanın Tombalası, Hamdolsun Açız'İnsani duyarlıkla yaşamın gülünç yanlarını birleştiren oyunları arasında; İnsaniyettin, Kara Düzen, Reçetesi Peçete, Gön, Utanmıyorum Üşüyorum, Her Devrin İti, Öykülerden Oyunlar, Sınırdan Dava, İsrafil'in Düdüğü, İcraatın İçinden İnsan Manzaraları, Demokrasi Parkımız, Sınır-Duvar, Lütfen Kızımla Evlenir misiniz?... sayılabilir.

Çocuk kitaplarından bazıları ise şunlardır: Ökkeş dizisi, Çizmeli Osman, Pazar Kuşları, Yumurtadan Çıkan Öğretmen, Uçtu Uçtu Ali Uçtu, Kiraz Kız, Okula Giden Robot, Uzay Dolmuşu Kalkıyor, Karlı Yollarda, Süslü Kızlar, Konuşan Balon, Anneannem dizisi, Korkak Kahraman...

Ne mi anlatır yazdıklarında? Örneğin, ilk romanı olan İlyas Efendi'de, yoksul bir nüfus memuru olan İlyas Efendi'nin kişiliğinde küçük memurları anlatır. Askerden döndükten sonra, o askerdeyken ölen babasının mesleğine, nüfus memurluğuna başlayan İlyas Efendi, annesinin de bir gün ansızın ölmesinden sonra yapayalnız kalır ve daha önce odunluk olarak kullanılan bir bodrum katında yaşamını sürdürür. Babasının; 'Bütün amirlerine saygılı olacaksın... Aklın varsa devlet memuru ol! Devlet memuru olmak demek acından ölmek demektir ama bir bakıma da acından öle öle yaşamak demektir. Hepten ölmektense acından öle öle yaşamak daha İyidir evladım... Sen de baba mesleğini sürdür... Oğlum, içki insanları sarhoş yapar. Sarhoş insan iradesini toplayamaz. İrade hiçbir zaman idare etmeye gelmez. İradeyi idare edeyim dedin mi hapı yuttun demektir... İnsanın hayatta arkası olmalı. Torpilsiz insan, erken doğmuş çocuklara benzer... Bir erkek hovarda mı, bir erkek karısına ihanet mi ediyor, er geç karısı da eder... Devlet dairelerinde torpil olduktan sonra yok yoktur oğlum... Mindersiz memur cepsiz pantolona benzer... Bir devlet memuru asla hademeyle senli benli olmamalıdır... Şunu bil ki sana ısmarlanan çay, kendi paranla içtiğin çaydır...' gibi öğütleri sürekli olarak aklına gelir ve ona yol gösterir. İlyas Efendi memurluğa başlar ve babasının öğütlerini tutmaya çalışarak sürdürür yoksul yaşamını. Onun yaşamı, umutları ve düşleri küçücük olan binlerce küçük memurun, küçük insanın yaşamı gibidir. İlyas Efendi binlerce küçük memurdan biri olarak aramızda yaşayanlardan birinin hazin yaşamöyküsüdür.

İZGÜ'NÜN ESERLERİ

Halo Dayı ve İki Öküz, Muzaffer İzgü romancılığının önemli bir aşamasıdır. Güneydoğu'nun yol geçmez, ekin bitmez bir köyü olan Mescitli, en yakın kasabaya kışın altı günde gidilebilen, yılın sekiz ayı kar altında olan bir dağ köyüdür. Yaşamlar binbir yoksunlukla sürer gider. Bu yoksun yaşamların biri de Halo Dayı ve ailesinin yaşamıdır. Oğlu İdris askerden yeni gelmiştir.

Halo Dayı, ona 'Oğlum İdiris, Istanbıl'a gidip iki yıl çalış, iki öküz parası kazan' der. Oysa İdris, köyünde kalıp sevdiği Mihrican'la evlenmek niyetindedir. Nazlanır. Bunun üzerine kızan Halo Dayı kendisi İstanbul'a gitmeye karar verir. İdris de yorganını yüklenip babasına yetişir. Romanda, onların öküz parası kazanmak için köylerinden çıkışı ve İstanbul'daki sıkıntılı yaşam serüvenleri anlatılır.

Halo Dayı'nın tüm tutkusu öküz parası kazanmak, 'kazanamazsın' diyen köylü dostlarına gücünü göstermektir. Cahil Halo Dayı, İstanbul'daki yaşamını da ilkel koşullarda sürdürür ve bir yandan da öğrenmeye başlar. Çalıştıkları inşaat işlerinde kentin gerçeğini ve insanların orada da sömürüldüklerini görürler. Kentte yaşadıkları gülünç ve acıklı serüvenin yanı sıra Halo Dayı'nın oğlunu İstanbul'da bırakarak iki öküzle köye dönmesi bile düş kırıklığıdır. Kasabanın Yarısı'nda kasaba gerçeğini gözler önüne serer İzgü.

Bir sünnet düğününün çevresinde kasabanın hemen hemen tüm önemli kişilerinin yer aldığı bir sahnede entrikaları, insanların birbirinin ardından çevirdiği dolapları, çekememezlikleri, kadın-erkek ilişkilerini, tutkuları, çıkar için yapılanları görürüz. Kısacası bir kasabanın günlük yaşamının panoraması diyebiliriz bu romana.

Üç Halka Yirmi Beş'te, bir kasabanın çeşitli kesimlerinden insanlarını görürüz. Çevrenin belirlediği bir acımasız gerçeklik ve bu gerçeklikte çadırcı kız Gülçiçek'in yazgısını, dramını okuruz.İt Adası'nda köy yaşamından kesitler okuruz. Yapıtta köylülerin, politikacılar ve din adamı kisvesindekiler tarafından ne kadar kolaylıkla aldatıldığı; bir kısım insanların çıkarları için nasıl fırsatçılıklar yaptığı bir karagülmece roman biçimiyle anlatılır.

İt Adası, toplumun dışına itilenlerin buluştuğu bir mekândır.Sıpa'da, çareyi yaşamı alaya almakta bulan bir çocuğun kendi anlatımından dramını okuyoruz. Parka terk edilmiş ve adına Sefa denilmiş olan çocuk, kaldığı yuvada sürekli eşekler gibi dayak yediği için adının Sıpa olduğunu düşünür ve Sıpa der kendisine. Romanda, Sıpa'nın yaşadıkları gülünç ve trajik öğelerle anlatılır. Bu anlatımda, sağlıklı bir insanın yanlış eğitim anlayışı nedeniyle nasıl bunalımlara sürüklendiğinin öyküsünü okumuş olur ve ülkemizde yaşanan bir drama tutulmuş olan aynayı görürüz. Bu ayna, toplumun, toplum dışına sürmek istediği insanlara yaklaşımını da gösterir. Bu bakımdan romanın, bir çocuğun büyüme süreci ekseninde yükselen ve onun büyüyüşüyle gelişen bir toplumsal hesaplaşma olduğunu söyleyebiliriz.

Milli Kahraman Matador Mahmut; bir kişinin bir günde nasıl ülkenin en büyük kahramanı haline getirildiğinin bu gülünç ve acıklı öyküsü, ülkemizde yaşanılanlarla büyük benzerlikler gösterir. Günler süren çalışmalarla Mahmut'un kendisi bile büyük matador olduğuna inanır. Devlet adına hareket eden ve yukarılardan yönetilen kişilerin bir ülkenin geleceğinde ne denli etkili olduğu sonucuna varılan romanda, boğa güreşinden yola çıkılarak, en olmayacak şeylerin bile olabileceği konusundaki mesaj çok anlamlıdır. Toplumsal ve siyasal yaşamımızla örtüşen bir roman olarak sürekli güncelliğini koruyacak bir yapıttır. Dilber'de, küçük, yoksul bir ailenin sıradan yaşam kesitleri, trajik serüvenleriyle gözler önüne serilir.

GENÇLİK ROMANLARI

Muzaffer İzgü, her birinde gençliğin çeşitli sorunlarını işlediği 'gençlik romanları'yla yeni bir kanal açar. Onun bu romanları, gençliğin duygularını sömüren, gerçeklerden ve yaşamdan uzak konularla ve kişilerle okuru yanlışa yönlendirenlere de bir tavır olur. Ailesinin, çevresinin, eğitim sisteminin, okulun, derslerin, testlerin, dershanenin, sınavların gerilimlerine, baskılarına 'yeter artık!' diyen bir genç kızın; üniversite giriş sınavlarına hazırlanan Üzüm'ün direnişini anlattığı Kaçak Kız'la İzgü; okurlarına yaşamı sorgulama duygusunu da yaşatırken aynı zamanda gülmece öğesini az kullanıldığı çağdaş bir gençlik romanı sunar.

İlk gençliklerini yaşayamayan tüm Üzüm'lerin sorunlarının işlendiği romanın son cümleleri, direnişin sonucunu gösterir: 'Üzüm, şimdi Güzel Sanatlar Fakültesi'nin Sahne Sanatları Bölümü'nde okuyor. Oyuncu olacak...'İçimde Çiçekler Açınca ile 'genç sevgi'nin, 'genç aşk'ın romanını sunar İzgü.Bütün Sabahlarım Senin Olsun, İzgü'nün edebiyatçılığında açtığı gençlik romanları soluğunun bir başkası. Günlük yaşamdaki sıradan ilişkileri, kurulan sofraları, hazırlanan yemekleri, piknikleri, içtenlikli sohbetleri, sırları, sevgileri yansıtan bu roman Çiçek'in ekseninde döner. Ortaya, üniversiteye hazırlık geriliminin, eğitim sistemindeki yanlışlıkların, gelecek kaygısının, sevgilerin ve aşkların, aile içlerindeki sorunların, işsizliğin, dostlukların, kaçak göçmenlerin dramının işlediği bir gençlik romanı çıkar. Hırsız Köpek, güncel olaylardan yola çıkılarak ele alınan kişilerin öykülerinin aktarıldığı ve yaşamın yoğun gülmece öğesiyle sorguladığı bir romandır. İzgü'nün, okurlarına evlenme-evlenmeme düşleri kurdurmak istediği; evlilikleri, geri kalmış ülkelerdeki 'evde kalmış kız' ve 'kız kurusu' olayını irdelediği oyunu Lütfen Kızımla Evlenir misiniz?' sevilen bir oyundur.

MUZAFFER İZGÜ'YÜ ANLATAN KİTAPLAR

Gülmece edebiyatımızın ve çocuk edebiyatının ustalarından biri olan Muzaffer İzgü'nün yaşam ve yazarlık serüveni; Muzaffer Uyguner'in 'Muzaffer İzgü Yaşamı, Sanatı, Yapıtlarından Seçmeler' (Bilgi Yayınevi, 1994), Hikmet Çetinkaya'nın 'Yılların Tanığı Üç Yazar' (Çağdaş Yayınları, 1986) ve Enver Ercan'ın Gülümseyen Usta: Muzaffer İzgü (TÜYAP Yayını, 2009) adlı çalışmalarında ayrıntılarıyla aktarılır.

(Ayrıca, T.C. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Karşılaştırmalı Edebiyat Bölümü ve Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü tarafından hazırlanan “Yaşayan Çocuk ve Gençlik Edebiyatı Yazarları” konulu sempozyum notları da Küçük Dev Adam adıyla Muzaffer İzgü kitabı olarak Bilgi yayınevinden neşredilmiştir. Haber 7'nin notu)

Muzaffer İzgü, gülmece fırtınası estirmeye devam ediyor.