Antalyalı üç lise öğrencisi, meşe palamudundan biyoplastik üretti. Geliştirdikleri proje, TÜBİTAK tarafından TEKNOFEST kapsamında düzenlenen Lise Öğrencileri Kutup Araştırma Projeleri Yarışmasında birincilik ödülü kazandı. Market poşetinden 20 kat daha dayanıklı olan biyoplastik madde, 45 günde doğada çözünebiliyor.

TÜBİTAK, ilk kez hayata geçirdiği bir uygulama ile Antalyalı lise öğrencilerini Antarktika’ya gönderecek. Kız öğrenciler, 2023 yılında 7. Ulusal Antarktika Bilim Seferi heyetine katılarak ile Beyaz Kıta’da projelerini test etme imkanı elde edecek.

Çalıştaya katıldılar

TEKNOFEST kapsamında TÜBİTAK Bilim İnsanı Destekleme Programı Başkanlığı (BİDEB) tarafından düzenlenen 2204-C Lise Öğrencileri Kutup Araştırma Projeleri Yarışması’nda Antalya İstek Okulları’ndan Azra Ayşe Bıçakcı, Hilal Başak Demirel, Zeynep İpek Yanmaz isimli lise öğrencileri ipi göğüsledi.

“Kutup Okyanuslarındaki Mikroplastik Kirliliğini Önlemek İçin Yerli ve Milli Biyoplastik Materyal Üretimi” projesi ile birincilik ödülüne layık görülen öğrenciler, Karadeniz Teknik Üniversitesi’nde düzenlenen 6. Ulusal Kutup Bilimleri Çalıştayına katıldı. Beyaz Kıta için geri sayımda olan 3 öğrenci, çalıştayda sunum yaparak projelerini tanıttı.

“Geliştirdikleri, doğada hızlıca çözünebilen biyoplastiği yerinde test etme olanağı bulacaklar”

Çalıştayda bir konuşma yapan TÜBİTAK Başkanı Prof. Dr. Hasan Mandal, öğrencilerin projeleriyle ilgili saha araştırmayı yapacağını ifade ederek “Geliştirdikleri, doğada hızlıca çözünebilen biyoplastiği yerinde test etme olanağı bulacaklar. Ayrıca, sefere katılacak bilim insanlarıyla birlikte vakit geçirerek yapılan araştırmalar ve saha çalışmaları hakkında bilgi edinecekler. Bunun dışında, Antarktika’da farklı ülkelerin bilim üslerini ziyaret edecek ve yabancı bilim insanlarıyla tanışma fırsatı yakalayacaklar.” dedi.

“İki seneden beri TEKNOFEST kapsamında düzenlenmekte olan yarışmaya, her yıl bine yakın proje başvuruda bulundu”

TÜBİTAK MAM KARE Müdürü ve Sefer Koordinatörü Prof. Dr. Burcu Özsoy, Lise Öğrencileri Kutup Araştırma Projeleri çağrısına Türkiye'nin dört bir yanından başvuru geldiğini belirterek “İki seneden beri TEKNOFEST kapsamında düzenlenmekte olan yarışmaya, her yıl bine yakın proje başvuruda bulundu. Kutup araştırmalarında sosyal bilimler, yer bilimleri, canlı bilimler ve fiziki bilimler olarak dört branşımız var.” diye konuştu.

“Çocukluk hayalimdi”

17 yaşındaki Demirel, çocukluk hayalini gerçekleştirdiğini söyleyerek “2 yıl önce söyleseniz belki buna inanmazdım ama şu an onların da kesinlikle kendilerince bir proje üretip bunu yapabileceğini biliyoruz.” dedi.

“45 Günde çözünüyor”

Birincilik ödülü aldıkları projeyi anlatan Yanmaz "Hem dünyamızdaki hem de kutuplardaki kirliliği önlemek için meşe ağacı palamudunu kullanarak biyoplastik film sentezledik. Biyoplastik herhangi bir toksik madde içermediği için canlılara zarar vermiyor, geleneksel plastikler 450 yılda çözülürken bizim ürettiğimiz plastikler 45 gün gibi kısa bir sürede çözünüyor.” diye konuştu.

Yanmaz, ürettikleri plastiklerin, market poşetlerinden 20 kat dayanıklı olduğunu ifade ederek, “Yarışmaya girerken buralara geleceğini düşünmemiştim. Benim için asıl önemli olan şey numunemizi Antarktika’da deneyecek olmamız, biz de oradan mikro plastik örnekleri alacağız, onları da inceleyeceğiz.” dedi.

Bıçakcı da biyoplastik üretimi için mısır, buğday, pirinç gibi gıda maddeleri kullanıldığını belirterek “Bu ürünlerin sürdürülebilirlik anlamında dünya pazarında bulunması zor. Ama meşe palamudu böyle değil. Literatürde meşe palamudunun böyle bir projede ilk kez kullanılmış olması açısından da özgünlük taşıyor.” ifadelerini kullandı.

“Öğrenciler yolculuk öncesi özel eğitimden geçirilecek”

Cumhurbaşkanlığı himayesinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı uhdesinde, TÜBİTAK Marmara Araştırma Merkezi (MAM) Kutup Araştırmaları Enstitüsü (KARE) koordinasyonunda gerçekleştirilen 7. Ulusal Antarktika Bilim Seferine katılacak öğrenciler, Antarktika seferi öncesinde eğitim alacak. 7. Ulusal Antarktika Bilim Seferine ekiple birlikte gidecek öğrencilere TÜBİTAK MAM KARE Müdürü ve Sefer Koordinatörü Prof. Dr. Burcu Özsoy refakat edecek. Öğrenciler yolculuk öncesi özel eğitimden geçirilecek.

Beyaz Kıta’ya uzanan süreç

TÜBİTAK Bilim İnsanı Destekleme Programı Başkanlığı (BİDEB), lise öğrenimi gören öğrencileri bilimsel çalışmalar yapmaya teşvik etmek, öğrencilerin çalışmalarını kutup araştırmalarına yönlendirmek ve mevcut bilimsel çalışmalarının gelişimine katkı sağlamak amacıyla “2204-C Lise Öğrencileri Kutup Araştırma Projeleri Yarışması” düzenliyor.

Ödüllerini TEKNOFEST’te aldılar

2022 yılında açılan yarışmada 60 projenin sahibi 134 öğrenci final aşamasına kalmaya hak kazandı. Yarışmanın Giresun’daki Çotanak Spor Kompleksinde düzenlenen final sergisinde öğrenciler, 4 araştırma temasında yarıştı. Yarışma sonucunda 4 birincilik, 7 ikincilik, 10 üçüncülük ve 4 teşvik ödülü olmak üzere toplam 25 proje ödül aldı. Proje sahipleri ödüllerini 30 Ağustos – 4 Eylül 2022 tarihlerinde Samsun’da düzenlenen TEKNOFEST 2022’de Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’dan aldı.

Bir ilk niteliğinde

Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Çotanak Spor Kompleksinde düzenlenen TEKNOFEST Karadeniz’i ziyareti esnasında, TÜBİTAK BİDEB tarafından düzenlenen 2204–C Lise Öğrencileri Kutup Araştırma Projeleri Yarışması kapsamındaki projeleri inceledi. Başarılı projelerden etkilenen Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mustafa Varank, Kutup Araştırma Projeleri Yarışması’nın yeni bir alan olduğunu, bu yarışmayı özellikle önemsediklerini ifade ederek, bu öğrencilerin Kutuplara gitmesi gerektiğini belirtti. Bakan Varank’ın önerisi üzerine harekete geçilerek hazırlıklara başlandı. Derece alan projeler, alanlarında uzman jüri tarafından farklı açılardan değerlendirildi ve bu değerlendirmeler sonucunda “Kutup Okyanuslarındaki Mikroplastik Kirliliğini Önlemek İçin Yerli ve Milli Biyoplastik Materyal Üretimi” projesi 7. Ulusal Antarktika Bilim Seferi’ne katılmaya hak kazandı.