Türkiye, Dünya Sağlık Örgütünün (DSÖ) ''Küresel Tütün Salgını Raporunda'', 179 ülke içinde kapsamlı ulusal tütün kontrolü uygulayan 7 ülke arasında yer aldı.

DSÖ'nün, küresel tütün salgınının durumu ve bu salgının önlenmesine yönelik önlemlerin yer aldığı ikinci kapsamlı raporu olan 2009 yılı ''Küresel Tütün Salgını Raporu'', 9 Aralık Çarşamba günü İstanbul'da Sağlık Bakanı Recep Akdağ'ın da katılacağı toplantıyla açıklanacak.

DSÖ her yıl tütünle mücadele faaliyetlerini değerlendirmek amacıyla üye 179 ülkeden tütün salgını ve kanıta dayalı tütün kontrolü politikaları ile temel bilgileri topluyor. Bu bilgiler, mevcut tütünle mücadele politikalarının ve karşılaşılan güçlüklerin değerlendirilmesi, üye ülkelerdeki sigara kullanım oranlarının saptanması amacıyla analiz edilerek bir rapor halinde yayımlanıyor.

Bu raporların tanıtımı, her yıl sigarayla mücadelede önemli gelişme kaydeden ve bu mücadelesiyle örnek olan farklı bir ülke veya şehirde yapılıyor.

2008 toplantısı, yemek ve eğlence yerlerinde başlatılan ve başarıyla uygulanan sigara yasağı nedeniyle ABD'nin New York kentinde yapılmıştı. Bu yılki toplantı için de kapalı ortamlarda sigara yasağının başlatılması dolayısıyla İngiltere'nin Londra, İrlanda'nın Dublin, Meksika'nın Meksiko City, Uruguay'ın Montevideo ve Türkiye'nin İstanbul şehirleri aday gösterilmişti.

Yapılan değerlendirme sonucunda 2009 yılı Küresel Tütün Salgını Raporu'nun tanıtımının, ''Yüzde 100 Dumansız Hava Sahası'' oluşturulması ve kapalı ortamlardaki sigara yasağının başarıyla uygulanması nedeniyle İstanbul'da yapılması kararlaştırıldı.

TÜRKİYE'YE ÖVGÜ

DSÖ'nün Küresel Tütün Salgını Raporunda, tütün kullanımının yaygınlığına ve tütün kontrol önlemlerinin etkisine ilişkin küresel ve ülkelere ilişkin rakamlar yer aldı. Pasif içiciliğe maruziyet üzerinde hassasiyetle durulan raporda, bu durumun dünya genelinde her yıl yaklaşık 600 bin zamansız ölüme, çok sayıda insanın sakatlayıcı ve iz bırakan hastalıklara yakalanmasına ve 10 milyarlarca dolarlık ekonomik kayba yol açtığına dikkat çekiliyor.

Rapora göre, geçen yıl kapsamlı tütün kontrolü yasalarıyla korunan dünya nüfusunda kayda değer bir artış meydana gelmiş olmakla birlikte, insanların yüzde 94'ünden fazlası henüz benzer yasalarla korunamıyor.

Raporda ele alınan ülkelerden biri olan Türkiye, 2008 yılında kapsamlı ulusal tütün kontrolü uygulayan İngiltere, İrlanda, Uruguay, Meksika, Bermuda ve Yeni Zelanda ile birlikte sayıldı.

Rapora göre Türkiye'de 13-15 yaş arasındakilerin yüzde 6.9'u sigara, yüzde 8.4'ü ise tütün ürünleri kullanıyor. Bu yaş arasındaki kızların yüzde 3.5'i sigara, 4.4'ü tütün, erkeklerin ise 9.4'ü sigara, 11.1'i tütün içiyor.

Raporda erişkinlerde tütün kullanma oranlarına da yer verildi.

Buna göre, 18 yaş üstündekilerde sigara kullanma oranı yüzde 33.4. Bu yaş grubundaki erkeklerin yüzde 50.6'sı, kadınların ise yüzde 16.6'sı sigara kullanıyor. Raporda Türkiye'de bireylerin sigara dumanından pasif etkileniminin önlenmesine ilişkin bilgiler de bulunuyor.

Buna göre, sağlık kuruluşları, üniversiteler, eğitim kuruluşları, devlet kurumları, kapalı ortamlar, restoranlar, pub ve kafeler, toplu ulaşım araçları sigarasız ortamlar olarak sayıldı. Ulusal kanunda ceza öngörüldüğü, yasak olmasına rağmen sigara içilen mekanlara ve kişilere ceza uygulandığı, ancak kanunun icrası için bütçe ayrılmadığı ve şikayetten sonra yerinde inceleme yapılmadığı belirtildi.

Raporda, Türkiye'de sigarayı bırakmak isteyenlere yardım konusunda da değerlendirmede bulunuldu.

Buna göre, nikotin replasman ürünleri, sigara bırakmada kullanılan Bupropion ve varaniklin gibi ilaçların satıldığı, ancak ücretsiz bırakma hattı bulunmadığı, bazı hastanelerde, sağlık profesyonellerinin kliniklerinde ve toplumda danışmanlık hizmeti verildiği belirtildi.

Raporda, Türkiye'deki tütün paketlerinde yer alan sağlık uyarılarına da yer verildi.

''Yumuşak ve düşük katranlı'' gibi yanıltıcı ifadelerin yasaklandığı, paketin her 2 yüzünün yüzde 35'ini kaplayan uyarıların görünür olduğu, sigara paketleri için 16, diğer tütün ürünleri için 14 kanunla onaylanmış uyarı bulunduğu, tütün kullanımının sağlığa zararlı etkilerini tanımlayan uyarıların dönüşümlü olduğu ve henüz resim içermediği vurgulandı.

Tütün ve tütün ürünlerinin reklam, tanıtım ve sponsorluğunun ulusal ve uluslararası radyo ve televizyonlarda, yerel dergi ve gazetelerde, reklam panosu ve dış ortamlarda, satış noktalarında ve internette yasaklandığı, uluslararası dergi ve gazetelerle yasaklanmadığı ifade edilen raporda, yasaklara uyumun 10 puan üzerinden 10 olduğu dile getirildi.

''Dolaylı yasaklar'' olarak tanımlanan, tütün ürünlerinin ücretsiz dağıtımının, tanıtım amaçlı indirimli satışın, tütün marka isimleri ile tütün olmayan ürünlerin, televizyon ve filmlerde tütün ürünlerinin görülmesinin ve sponsorluğun yasak olduğu, tütün ürünleri için tütün ürünü olmayan markaların kullanımının yasak olmadığı, yasaklara uyumun yine 10 üzerinden 10 olduğu bildirildi.

Hükümetin tütün kontrolü ile ilgili özel hedefleri, tütün kontrolü için ulusal ajans ya da teknik birim bulunduğu, bunun için çalışan personel sayısının ise 3 olduğu belirtilen raporda, tütün kontrolü için 1 yılda 508 bin 330 TL (390 bin ABD doları) harcandığı kaydedildi.