Bilinçsiz antibiyotik kullanımının yol açtığı direnç sorununun dünyada olduğu gibi Türkiye'de de giderek büyüyen bir tehlike haline gelmesi, Sağlık Bakanlığı'nı harekete geçirdi. Hazırlanan strateji eylem planı taslağında, reçetesiz antibiyotik satışına sıkı denetim getirilmesi ve Türkiye'deki antibiyotik direnç sıklığının belirlenmesi gibi önlemler yer alıyor.

Sağlık Bakanlığı Refik Saydam Hıfzıssıhha Merkezi Başkanı Doç. Dr. Mustafa Ertek, ilk keşfedildiğinde birçok hastalığa çare olan, ancak zaman içinde bilinçsiz kullanım sonucu giderek etkisizleşen antibiyotiklerin yerinde kullanımı için bakanlığın yürüttüğü çalışmalarla ilgili bilgi verdi. Akılcı antibiyotik kullanımı için stratejik eylem planı taslağı hazırlandığını bildiren Ertek, antibiyotik kullanımında hekimlere yol gösterici rehberler hazırlanacağını vurguladı. Taslak planda şunlar öngörülüyor:

Eczanelerden reçetesiz antibiyotik satışına sıkı denetim getirilecek. Denetimler, İlaç Takip Sistemi üzerinden yapılacak. Reçetesiz antibiyotik sattığı belirlenen eczanelere yaptırım uygulanacak.

Hastanelerde görevli antibiyotik kontrol ekipleri eğitilerek görev tanımları düzenlenecek.

Sağlık kurumlarında ameliyat öncesi kullanılan antibiyotiklerle ilgili düzenlemeler getirilecek.

Türkiye'de antibiyotik kullanımı ile ilgili gerçekler araştırılacak. Bu çerçevede, ülkedeki antibiyotik kullanım sıklığı, bunun ne kadarının akılcı olduğu ve antibiyotik direnç sıklığı belirlenecek.

Ulusal antimikrobiyal direnç surveyans sistemi ile hastaneler Türkiye İstatistik Kurumu'nun belirlediği 12 bölgeden eşit dağılım sağlayacak şekilde seçildi. Bu çalışmayla 79 hastanenin antimikrobiyal direnç oranları toplanacak ve ülkedeki durum bilimsel anlamda geçerli yöntemlerle incelenecek. Verilerin bu yıl içinde analiz ve rapor edilmesi planlanıyor.

Gerekli yasal düzenlemelere gidilecek.

Diş, eczacılık, veteriner ve ziraat fakültelerinde antibiyotikle ilgili eğitim gözden geçirilerek varsa eksikler giderilecek. Tıp doktorlarına hizmet içi, halka da bilinçli kullanım için eğitim verilecek.

Antibiyotik kullanımının yaygın olduğu veterinerlik ve tarım uygulamaları ile ilgili bir proje yapılacak.

Hekim, eczacı ve halk eğitimi şart

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları ve Klinik Mikrobiyoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Neşe Saltoğlu, Dünya Sağlık Örgütü'ne göre antibiyotiklerin yaklaşık yarısının gereksiz yere kullanıldığını bildirdi. Türkiye'de en sık reçetelenen ilaçların yüzde 20-40'ının antibiyotikler olduğunu belirten Saltoğlu, "Antibiyotiklerin yanlış kullanımı sonucunda oluşan direnç gelişimi, özellikle yoğun bakımda yatan hastaların sağ kalımını etkiliyor. Hastanelerde tüm antibiyotiklere dirençli mikroorganizmalar izole edilmekte ve hastalar bu nedenle yaşamlarını kaybedebilmekte." dedi. Saltoğlu, bilinçli antibiyotik kullanımıyla ilgili ise şunları önerdi:

Antibiyotiklere direnç gelişimi izlenmeli.

Gereksiz antibiyotik kullanımını önlemek için teşhis koyma ve tedavide kanıta dayalı stratejiler hayata geçirilmeli.

Her hekimin uygun antibiyotik kullanımını davranış biçimi haline getirmesi hedeflenmeli.

Hastanede olduğu gibi toplumda da özellikle birinci basamakta antibiyotiklerin kullanımını izleyen denetim mekanizması sağlık otoritesince kurulmalı.

Uzmanlık eğitimi sırasında ve sonrasında da uygun antibiyotik kullanımı konusu sürekli canlı tutulmalı.

Eczacılar için akılcı antibiyotik kullanımı hakkında yaşam boyu eğitim devam etmeli.

Hastalarda antibiyotiklerin uygun kullanımı hakkında farkındalık oluşturulmalı ve halka bu konuda eğitim verilmeli.