Memura ek iş izni geliyor...
Memura, ek gelir elde etmek amacıyla esnaf ve tüccarlık yapabilmenin yolunu açacak yasa tasarısı hazırlığı başlatıldı.
Bakan Mehmet Şimşek, Ocak 2010’da ortalama memur maaşının 1.518 lira olacağını açıkladı. Yoksulluk sınırının yaklaşık 1.000 lira altında gelir elde eden memurlara ticaret yasaktır. Birçoklarının yarım yamalak, kulaktan dolma bilgilerle insanları yanılttığı yerlerden birisidir memurun çalışma yasağı konusu.
Çünkü, okumayan, okumasını sevmeyen bir toplumuz. Bizim kanunlarımıza göre, kazanç ve gelir çeşitleri şunlardır:
1. Ticari kazançlar,
2. Zirai kazançlar,
3. Ücretler,
4. Serbest meslek kazançları,
5. Gayrimenkul sermaye iratları,
6. Menkul sermaye iratları,
7. Diğer kazanç ve iratlar.
Hangilerinin memurlara yasaklandığı ise 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda net olarak yazılıdır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 28’inci maddesine göre memura sadece tüccarlık ve esnaflık yapmak yasaktır.
“Madde 28 - Memurlar Türk Ticaret Kanunu’na göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kolektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç).
Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri ile kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim ve denetim kurulları üyelikleri görevleri ve özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır. Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler”.
ŞİMDİ KANUNU DEĞİŞTİRİYORLAR
Görüldüğü üzere memurlar sadece ticaret ve esnaflık yapamazlar, zirai kazanç, telif (eser) kazancı elde edebilirler. Bu nedenle hem memuriyet yapıp,mesai saatleri dışında ve tatil zamanlarında olmak şartıyla tarlanızı, bağınızı, bahçenizi ekipdikebilirsiniz, kira geliri elde edebilirsiniz, faiz gelir elde edebilirsiniz, kitapmakale yazıp, resimheykel yapıp telif kazancı elde edebilirsiniz. Ancak, esnaflık faaliyetinde bulunursanız ve ticaret yaparsanız veya şirketlerde görev alırsanız memurun disiplin cezası alması kaçınılmazdır.
Halen, Başbakanlık’ta yürütülen çalışmalara göre 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 28’inci maddesi, memurların mesai sonrasında dışarıda çalışma hakkı olacak şekilde yeniden düzenlenmektedir. Düşünülen çalışma şekline göre memurlar, esnaflık ve tüccarlık yapabilecek ama işçi gibi çalışamayacak. Tasarı taslağına göre:
“Devlet memurları, kamu kurum ve kuruluşlarından menfaat temin etmemek ön şartı ve 4857 sayılı İş Kanunu, 5953 sayılı Basın-İş Kanunu, 854 sayılı Deniz-İş Kanunu ve Borçlar Kanunu kapsamında ‘hizmet akdi’ ile çalışmamak ve mesai sonrası olmak kaydıyla, diğer gelir getirici faaliyetlerde bulunabilirler...” şeklinde olabilecektir. Şayet, bu şekilde bir değişiklik TBMM’den geçerse, memurlar;
Seyyar satıcılık,
Küçük esnaflık,
Ticaret işleri,
Şirket ortaklığı ve tacirlik yapabilecekler ve ticaret şirketlerinde görev de alabilecekler.
Ticaret ve sanayi müesseselerinde (işçi olmamakşartıyla) vekil olarak görev alabilecekler,
Kolektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olabilecekler.
ÖRNEK YARGI KARARLARI DİKKAT ÇEKİCİ
Danıştay 10’uncu Dairesi Esas: 1988/2094, Karar: 1989/414, Tarih: 27.02.1989
ÜCRETSİZ İZİNLİ DÖNEM
LOKANTA İŞLETME
GÖREVLE İLİŞİK KESİLME
Davacıya ücretsiz izinli olduğu dönemde süreklilik göstermeyen bir kır lokantası işlettiği nedeniyle verilen memuriyet görevinden çıkarma cezasının mevzuata aykırı bulunduğu hk. (657 s. DMK. m. 28, 125) (2577 s. İYUK. m. 49) Danıştay 12’nci Dairesi Esas: 1995/275, Karar: 1995/345, Tarih: 21.03.1995
MAHALLİ İDARELER
SEÇİMİNE KATILMA
GÖREVDEN AYRILMA
AÇIKTA GEÇEN SÜRE İÇİN TAZMİNAT
ARICILIK FAALİYETİ
Zabıta memuru olarak görev yapmakta iken 26.3.1989’da yapılan mahalli idareler seçimine katılmak için bu görevden istifa eden davacının, seçimi kazanamaması nedeniyle göreve döndürülmesi isteminin reddine dair işlemin İdare Mahkemesi’nce iptal edilmesi üzerine açıkta geçen sürelerde yoksun kaldığını öne sürdüğü maaş ve parasal hakları tutarının tazminat olarak ödenmesi istemiyle açtığı davada, davacının başvuru tarihinden, göreve başlatılacağı tarihe kadar açıkta geçirmiş olduğu sürelerde arıcılık faaliyeti sebebiyle elde ettiği gelirin 657 sayılı Kanun’un 28’inci maddesinde belirtilen faaliyetler kapsamında olmaması sebebiyle tazminatdan düşülemeyeceği kararı verilmişti.
Çünkü, okumayan, okumasını sevmeyen bir toplumuz. Bizim kanunlarımıza göre, kazanç ve gelir çeşitleri şunlardır:
1. Ticari kazançlar,
2. Zirai kazançlar,
3. Ücretler,
4. Serbest meslek kazançları,
5. Gayrimenkul sermaye iratları,
6. Menkul sermaye iratları,
7. Diğer kazanç ve iratlar.
Hangilerinin memurlara yasaklandığı ise 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nda net olarak yazılıdır. 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 28’inci maddesine göre memura sadece tüccarlık ve esnaflık yapmak yasaktır.
“Madde 28 - Memurlar Türk Ticaret Kanunu’na göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz, ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil veya kolektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olamazlar. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç).
Memurların üyesi oldukları yapı, kalkınma ve tüketim kooperatifleri ile kanunla kurulmuş yardım sandıklarının yönetim ve denetim kurulları üyelikleri görevleri ve özel kanunlarda belirtilen görevler bu yasaklamanın dışındadır. Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler”.
ŞİMDİ KANUNU DEĞİŞTİRİYORLAR
Görüldüğü üzere memurlar sadece ticaret ve esnaflık yapamazlar, zirai kazanç, telif (eser) kazancı elde edebilirler. Bu nedenle hem memuriyet yapıp,mesai saatleri dışında ve tatil zamanlarında olmak şartıyla tarlanızı, bağınızı, bahçenizi ekipdikebilirsiniz, kira geliri elde edebilirsiniz, faiz gelir elde edebilirsiniz, kitapmakale yazıp, resimheykel yapıp telif kazancı elde edebilirsiniz. Ancak, esnaflık faaliyetinde bulunursanız ve ticaret yaparsanız veya şirketlerde görev alırsanız memurun disiplin cezası alması kaçınılmazdır.
Halen, Başbakanlık’ta yürütülen çalışmalara göre 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 28’inci maddesi, memurların mesai sonrasında dışarıda çalışma hakkı olacak şekilde yeniden düzenlenmektedir. Düşünülen çalışma şekline göre memurlar, esnaflık ve tüccarlık yapabilecek ama işçi gibi çalışamayacak. Tasarı taslağına göre:
“Devlet memurları, kamu kurum ve kuruluşlarından menfaat temin etmemek ön şartı ve 4857 sayılı İş Kanunu, 5953 sayılı Basın-İş Kanunu, 854 sayılı Deniz-İş Kanunu ve Borçlar Kanunu kapsamında ‘hizmet akdi’ ile çalışmamak ve mesai sonrası olmak kaydıyla, diğer gelir getirici faaliyetlerde bulunabilirler...” şeklinde olabilecektir. Şayet, bu şekilde bir değişiklik TBMM’den geçerse, memurlar;
Seyyar satıcılık,
Küçük esnaflık,
Ticaret işleri,
Şirket ortaklığı ve tacirlik yapabilecekler ve ticaret şirketlerinde görev de alabilecekler.
Ticaret ve sanayi müesseselerinde (işçi olmamakşartıyla) vekil olarak görev alabilecekler,
Kolektif şirketlerde ortak veya komandit şirkette komandite ortak olabilecekler.
ÖRNEK YARGI KARARLARI DİKKAT ÇEKİCİ
Danıştay 10’uncu Dairesi Esas: 1988/2094, Karar: 1989/414, Tarih: 27.02.1989
ÜCRETSİZ İZİNLİ DÖNEM
LOKANTA İŞLETME
GÖREVLE İLİŞİK KESİLME
Davacıya ücretsiz izinli olduğu dönemde süreklilik göstermeyen bir kır lokantası işlettiği nedeniyle verilen memuriyet görevinden çıkarma cezasının mevzuata aykırı bulunduğu hk. (657 s. DMK. m. 28, 125) (2577 s. İYUK. m. 49) Danıştay 12’nci Dairesi Esas: 1995/275, Karar: 1995/345, Tarih: 21.03.1995
MAHALLİ İDARELER
SEÇİMİNE KATILMA
GÖREVDEN AYRILMA
AÇIKTA GEÇEN SÜRE İÇİN TAZMİNAT
ARICILIK FAALİYETİ
Zabıta memuru olarak görev yapmakta iken 26.3.1989’da yapılan mahalli idareler seçimine katılmak için bu görevden istifa eden davacının, seçimi kazanamaması nedeniyle göreve döndürülmesi isteminin reddine dair işlemin İdare Mahkemesi’nce iptal edilmesi üzerine açıkta geçen sürelerde yoksun kaldığını öne sürdüğü maaş ve parasal hakları tutarının tazminat olarak ödenmesi istemiyle açtığı davada, davacının başvuru tarihinden, göreve başlatılacağı tarihe kadar açıkta geçirmiş olduğu sürelerde arıcılık faaliyeti sebebiyle elde ettiği gelirin 657 sayılı Kanun’un 28’inci maddesinde belirtilen faaliyetler kapsamında olmaması sebebiyle tazminatdan düşülemeyeceği kararı verilmişti.
Kaynak:
