İNCİ DÖNDAŞ

Türkiye’nin her yerinde özellikle son aylarda plastik su şişelerinin kapakları biriktiriliyor. Bu kapaklar, tekerlekli sandalyeye ihtiyaç duyan fiziksel engellilere umut oluyor. Hemen her sokakta elektrik direkleri, ağaçlara bağlanan koca pet şişelerin içine konulan bu kapaklar sayesinde şimdiye dek yüzlercekişi tekerlekli sandalye sahibi oldu. Bu hareketin başlama hikayesi de tekerlekli sandalyeye kavuşup hayatı değişenler kadarilginç...

Stajda fark etti

Mavi kapak hareketini başlatan isim Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi dördüncü sınıf öğrencisi Kosovalı Kushtrim Ahmeti. 2010 yılının mayıs ayında İzmir’de bir hastanede staj yaparken engelli çocuğunu sırtında getiren bir anneyi görünce harekete geçmeye karar vermiş: “Anneye, neden bir tekerlekli sandalye edinmediğini sordum. Maddi imkanının olmadığını, eşinin asgari ücretle zar zor geçindiklerini anlattı. Çok kötü hissettim kendimi. Kosova’daki annemi telefonla aradım ve para istedim, o çocuğa tekerlekli sandalyeyi kendi cebimden alacaktım. Sonra o çocukgibi pek çoğunun olduğunu ve hepsine ulaşılması gerektiğini düşünüp internette bir araştırma yaptım. İstanbul’da bir grup öğrencinin plastik şişe toplayarak geri dönüşüm şirketine sattığını, ondan elde edilen gelirle arkadaşlarına ayakkabı aldığını öğrendim. O an elimin altındaki naylon poşetin üzerindeki ‘Bu poşet geri dönüşümlüdür’ yazısını ve telefon numarasını fark ettim. Aradım, durumu anlattım. Aslında şişe toplamayı düşünüyordum ama o konuşma sonunda kapak biriktirmenin dahakolay olacağını fark ettim.”

Hastaneye gelenlerin elindeki pet şişelerdeki plastik kapakları toplamaya başlayan Ahmeti’ye önce herkes şüpheyle yaklaşmış ama durumu fakültenin dekanına anlattığında istediği desteği almış: “Kampanya başladıktan üç aysonrabir tekerlekli sandalye alabildik. Hedefim o küçük çocuğa tekerlekli sandalye ulaştırabilmekti ama o çocuğu bulamadım. Keşke adresini not etseydim.”

Kushtrim Ahmeti’nin bu projesini Ege Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi yönetimi sahiplendi. Dekan Prof. Dr. Celal Artunç’un desteği ve Prof. Dr. Nurselen Toygar’ın koordinatörlüğünde ‘Mavi Kapak Kampanyası’ adlı bu sosyalsorumluluk projesi hala sürüyor. Proje Ekip Sorumlusu Bülent Başoğlu, 2010 mayıs ayından günümüze 220 tona yakın plastik kapak topladığını, bunun karşılığında bin 100 tekerlekli sandalye alındığını söylüyor. Tekerlekli sandalye sağlık kurulu raporuna göre veriliyor. Toplanan mavi kapakların İzmir’de bir geri dönüşüm firmasına teslim edildiğini söyleyen Başoğlu, dört tekerlekli sandalyenin bir ton kapak karşılığında alındığını anlatıyor: “Kampanyamız sosyal paylaşım siteleri sayesinde yaygınlaştı. Şu an her ilde bir-iki gönüllü çalışıyor, her şehirden destek geliyor. İl Milli Eğitim Müdürlükleri bu konuda çok duyarlı, en çok kapak okullardan geliyor. Migros, Şok ve Tansaş marketleri de mavi kapakları toplayarak katkıda bulunuyor.”

Şikayetçi olan da var

Başoğlu, kampanya kapsamında tekerlekli sandalye sahibi olan fiziksel engellilerle aralarında duygusal konuşmaların geçtiğini söylüyor: “Sandalyeleri Türkiye’nin her yerine gönderiyoruz, hafif ağlamaklı, mutlu telefonlar alıyoruz karşılığında. Herkesi ekonomik ve sosyal hayata kazandırmak için çaba harcıyoruz. Bazen ilginç tepkiler de geliyor. Bir beyefendi aradı, kampanyamızdan şikayetçi olduğunu söyledi. İki çocuğu varmış ve çocuklar kampanya için her gün beş pet şişe su satın alıyormuş. Babaları olan beyefendi, evdeki su masrafının arttığından şikayet etti!”

Aslında devlet ücretsiz veriyor

Tekerlekli sandalye için aslında mavi kapak toplamanın gereksiz olduğunu düşünenler de var. Çünkü devletin bunu karşıladığını söylüyorlar. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na bağlı Özürlü ve Yaşlı Hizmetleri Genel Müdürlüğü yetkilileri, doktordan alınan sağlık kurulu raporuyla kaymakamlığa başvuran tekerlekli sandalyeye ihtiyacı olan herkese bu aracı temin ettiklerini anlatıyor: “Raporda doktorlar sırt, boyun ya da kol destekli yazdıysa buna göre sandalye veriliyor. Amaaileler, bu tip sandalyeleri bulmak için uğraşmıyor. Girdikleri ilk yerden basit bir tekerlekli sandalye alıyor. Sandalyenin kalitesiz olduğu iddiaları buradan kaynaklanıyor. Yoksa her tip sandalyeyi belli bir miktara kadar kişinin sosyal güvencesi, geri kalanını ise Vakıflar Genel Müdürlüğü ödüyor. Ödememe gibi bir durum söz konusu değil.”

Kolay taşındığı için simge oldu

Kampanyanın adı ‘Mavi Kapak’ ama her türlü plastik şişe kapağı toplanabilir. Buna su damacanalarının mavi kapakları da dahil.

Pek çokkişiiçin plastik şişeyi biriktirmek zor olduğundan mavi kapak simge olarak seçilmiş. Çünkü mavi kapaklar, çantada veya cepte kolayca taşınıyor. Dilerseniz plastik şişeleri de biriktirebilirsiniz.

Geri dönüşüm firmalarına teslim edilen bir ton kapak karşılığında dört adet tekerlekli sandalye alınıyor.

Tekerlekli sandalye için illa mavi kapak toplamaya gerek yok. Kaymakamlıklara sağlık kurulu raporuyla başvurulduğu takdirde devlet bu ihtiyacı gideriyor.

Mavi kapaklar hayatımıza ya yine kapak olarak dönüyor ya da plastik olarak elbiselerde kullanılıyor.

Şirket yöneticisi cebinde biriktiriyor

Mavi Kapak kampanyasını Türkiye Omurilik Felçlileri Derneği (TOFD) de yürütüyor. PTT Kargo ile yapılan anlaşmayla Türkiye’nin her yerinden 30 kilograma kadar olan plastik kapaklar, 5 TL karşılığında TOFD’ye teslim edilirken bugüne kadar toplanan kapaklarla 55 adetmanuel ve akülü tekerlekli sandalye sahiplerine kavuştu. TOFD Genel Başkanı Ramazan Baş Türkiye’de farklı kurum ve kuruluşlar tarafından yürütülen plastik kapak toplama kampanyasının merkezileşmesini istediğini söylüyor: “Bir plastik kapakla ortopedik engellilerin kendi başına hareket etmesini, özgürce istediği yere gidebilmesini, alışveriş yapabilmesini, gezmesini ve yaşadığı dünyayı keşfetmesini sağlayabilirsiniz. Üst düzey birşirket yöneticisi cebinde kapakla ya da öğrenciler yüzlerce kiloyla ziyaretimize geliyor.”

star