Timaş Yayınları’ndan çıkan “Dindar Bir Doktor Hanım” isimli eserde Cumhuriyet’in yakın tarihinde yaşanan olayların perde arkasına ilişkin çarpıcı anlatımlara yer veriliyor. Türkiye’nin ilk kadın doktorlarından Ayşe Hümeyra Ökten’le yapılan söyleşiyi konu alan eserde, Ökten’in yakın tarihe ışık tutan ifadeleri dikkat çekiyor. Cumhuriyet’in kurulmasının ardından başlatılan inkılap hareketlerinin toplumdaki yansımalarına değinen Ökten, o yıllarla ilgili şunları dile getiriyor: “O zamanki en önemli sıkıntıyı ilim adamları yaşadı. Birden Arapça, din dersleri ortadan kalktı. O ihtiyar dedeler ve nineler bir kenara atıldı. Bir gece içinde sıfır oldular. Üstelik, çocuğu torunu mektepte sürekli onların aleyhinde telkin alır, dindarlar ‘softa, yobaz’ diye anlatılırdı. Camilere, imam ölünce yeni imam tayin edilmediğinden kapanırdı. Tekkeler yasaklanınca kimse gitmedi., orası boş kaldı, metruk oldu. Bu sefer yanındaki evlerde oturanlar oraya ya ot doldurup atını bağladı, ya da fukara ise girdi oturdu. “ Ökten, 1949’da 18. T.C. Hükümeti’ni kuran ve Demokrat parti iktidarına kadar başbakanlık görevini sürdüren Şemsettin Günaltay hakkında şu ifadelere yer veriyor: “Babam bir keresinde Beyazıt meydanında Şemsettin Günaltay’a rastlamış. 1940’lı senelerdi. O seneler mebustu. Babamın medreseden de ahbabıymış. Babama ‘Hoca gel mason ol, seni üniversiteye alalım, liselerde, orta mekteplerde sürünme. Şimdi üniversitede Arapça dersi var ama müsteşrikler okutuyor.’ Demiş. Babam mason olmayacağı için reddetmiş. “

TÜRKÇE EZAN OKUYAN SADETTİN KAYNAK FELÇ GEÇİRDİ

Ayşe Hümeyra Ökten’in röportajında dile getirdiği bazı hatıralar şu şekilde: “O yıllarda ezan Türkçe okunuyordu. Menderes 14 Mayıs 1950’de iktidara geldi. Haziran’da Ramazan başladı ve Arapça ezan yasağı kalktı. İlk teravihi kılmak Süleyman iye Camii’ne gittik. Caminin içi ve bahçesinin yarısı beyaz papatyalar gibi kadın cemaatle doluydu. Ezan Arapça okundu. Herkes sevinçten ağlıyordu. Türkçe ezanı ilk okuyan kişi Saadeddin Kaynak’mış. Sonradan tövbe etmiş, hacca gelmiş, ben orada gördüm; felç geçirmiş, ayağa kalkmıştı ama felç geçirdiği her halinden belliydi. O yollarda camilerde secde mahallinin yükseltilmesi de konuşulmuştu. Daha sonraki senelerde, 1961 ya da 1962 ılabilir; Üsküdar Şemsipaşa Camii’ne gitmiştim. Orada secde mahallini yerden 10-15 cm. yüksek yaptıklarını görmüştüm ama bir müddet sonra yükseklik kalktı.” Yakın çevresinde “Celal Hoca” olarak anılan Mahmut Celalettin Ökten, İmam hatip okullarının açılmasında büyük emeği olan bir alim olarak tanınıyor. 1882 yılında Trabzon’da doğan Celalettin Ökten, 1911 yılında Darul-fünun Edebiyat Şubesi’nden mezun oldu. 1949 yılında Maarif Vekaletince İstanbul’da açılan imam-hatip kursuna müdür ve öğretmen olarak atandı. Bu kursların yeterli olmayacağına inanan Celal Hoca, kısa süreli bu tür kurslar yerine orta dereceli okullar açılmasını istiyordu. Bu amaçla yeni dönemin Demokrat Partili Maarif Bakanı Tevfik İleri başta olmak üzere pek çok kişiyle görüşmeler yaptı. Maarif Bakanı Tevfik İleri’nin desteği ile bu okulların ders müfredatı üzerinde çalıştı. Arapça, Farsça ve Fransızca’yı iyi derecede bilen Ökten, 21 Kasım 1961 tarihinde vefat etti.  Cihan