Anayasanın ilk hükümleri, mutlaka “insan ve toplum tasavvuru” noktasındaki anayasal tercihlerin ifade edileceği, bu doğrultuda “insan onuru” ile “insan hak ve özgürlüklerinin” varlığının ve teminatlarının kayıt altına alınacağıhükümler olmalıdır.

MİLLET TANIMI ÖNERİSİ

Yeni anayasa, ad yönüyle değişiklik yapma ihtiyacıhissetmeksizin, “ortak tarih deneyimine ve medeniyet birikimine sahip, ortak inanç ve gelecek idealiyle, vatanlarının Türkiye Cumhuriyeti topraklarıolduğu konusunda fikir ve tavır birliği bulunan farklı etnik kimliklere mensup insanlar topluluğu” şeklindeki millet tanımı esas alınmalıdır.

BAŞLANGIÇ BÖLÜMÜ

1961 Anayasası’yla anayasacılık terminolojimize dahil olan ve 1982 Anayasası ile devam ettirilen “Başlangıç Bölümü”ne; söz konusu bölüm “resmi ideoloji”nin manifesto belgesi olarak kullanılmaya devam edilmesi gibi bir risk oluşturacaksa, Yeni Anayasada yer verilmemelidir.

VATANDAŞLIK TANIMI ÖNERİSİ

Hem mevcuttaki sorunların çözümü hem de gelecekte bu alana ilişkin sorunların çıkmaması adına, herhangi bir etnik grubun adını referans almaksızın, aksine bütün etnik grupların ortak nesnesi olan devletin adınıreferans alan bir vatandaşlık tanımına Yeni Anayasada yer verilmelidir.

LAİKLİK ALGISI, DİN VE VİCDAN HÜRRİYETİ,DİN EĞİTİMİ VE ÖĞRETİMİNE YÖNELİK ÖNERİLER

Anayasada siyasi bir ilke olarak yer verilecek laiklik, içeriği insan haklarıyla çelişmeyecek biçimde tanımlanmalıdır. Bu tanım, özgürlük boyutuna dayanmalı ve “devletin dinler ve inançlar karşısında tarafsızlığı” noktasında garanti oluşturmalıdır.

Yeni Anayasa, ilk ve ortaöğretim kurumlarında zorunlu nitelikteki “Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi” dersi yanında, kendi inancının gereklerini öğrenme imkânı verecek seçmeli dersler aracılığıyla din ve vicdan hürriyetini eğitim hakkıyla desteklemelidir. Yeni Anayasa bireye dinini öğrenme ve öğretme hakkı tanımalı, dini eğitim veren eğitim kurumlarıkurma-açma hakkı ile sivil alandaki dini örgütlenmeleri meşrulaştırmalıdır.

EĞİTİMDE FIRSAT EŞİTLİĞİNİN SAĞLANMASINA YÖNELİK ÖNERİLER

Vesayet iklimi mimarlarının önem ve değerini kavramakta hızlı davrandığı eğitim hakkı konusunda Yeni Anayasa, hem mevcut eğitim sisteminin vesayet pınarlarını kurutmak hem de özgür birey ve demokratik devlet hedefine varmayı hızlandıracak sivilleşme damarlarını açmak işlevi gören bir hüküm tesis etmek zorundadır.

Yeni Anayasa bunu, başörtülü giyimi temel anayasal hak olarak gösterecek bir hükümle değil, inançlarının gereği olarak başlarınıörtenler dâhil, hiç kimsenin –toplumun ahlaki bulmayacağı tercihler hariç- kılık-kıyafeti gerekçe gösterilerek eğitim hakkından yoksun bırakılamayacağı mesajını içeren bir hükümle tesis etmelidir.

YENİ ANAYASADA EĞİTİMİN DİLİ

Yeni Anayasa, eğitim dilinin resmi ve özel bütün eğitim kurumlarında ve bütün eğitim düzeylerinde Türkçe olmasına, etnik kimliklerin kendilerine has kültürel, sanatsal veya tarihi formlarının geleceğe aktarılmasına da imkân sağlayacak şekilde anadil öğretimine ilişkin seçeneklere eğitim sisteminde yer verilmesine yönelik bir hükmü içermelidir.

SİYASİ PARTİ REJİMİ VE SİYASET HAKKINA YÖNELİK ÖNERİLER

Yeni Anayasa; ayrıntılı düzenlemelere yer vermeksizin siyasi partileri millet iradesinin seslendiricisi olmak yönüyle demokrasinin vazgeçilmez unsurları ve demokrasinin varlığının delili olarak gördüğünü kabul ve ifade etmelidir.

Siyasi partilerle ilgili davalar Yargıtay Cumhuriet Başsavcısı’nın hazırladığı iddianamenin TBMM tarafından kabulü kaydıyla, Anayasa Mahkemesi tarafından görülmelidir.

SEÇME, SEÇİLME HAKKI VE TÜRKİYE MİLLETVEKİLLİĞİ ÖNERİSİ

Seçme ve seçilme hakkına sahip olmak için 18 yaşınıtamamlamış olmak yeterli olmalıdır. Temsilde adaletin sağlanması noktasında, seçim barajına ilişkin oranla doğru orantılı olacak ve yönetimde istikrar ilkesi bakımından risk oluşturmayacak şekilde Türkiye milletvekilliğine ilişkin bir hükme yer verilmesi uygun olacaktır.

MEMURLARA SİYASET HAKKI VERİLMESİNE YÖNELİK ÖNERİ

Kamu görevlilerine siyaset yasağı getirilmesi, siyaset kurumunun ve seçmen kitlesinin, yüksek donanımlı, ülke ve toplumun sorunlarınıbilen bireylerden hem genel ve hem de yerel düzeyde yararlanmasının önüne geçildiği tartışmasızdır. Kamu görevlilerine getirilen siyaset yasağına son verilmelidir.

SENDİKAL HAKLARA İLİŞKİN ÖNERİLER

İşçi sendikacılığının yıllardır kullandığı gerçeğini görmezlikten gelmesi istenerek kamu görevlileri sendikacılığına sendikal haklar üçlüsünün sonuç getiren ve kazanım üretenleri olan “toplu sözleşme”ve “grev” haklarını çok gören anayasal tercih hatasından Yeni Anayasayla birlikte vazgeçilmelidir. 2010 yılında gerçekleştirilen anayasa değişikliğiyle elde edilen “toplu sözleşme” hakkının eksik yönü, Yeni Anayasada kamu görevlilerine de grev hakkı verilmesi suretiyle tamamlanmalıdır.

KADIN VE KADIN HAKLARINA YÖNELİK ÖNERİLER

Yeni Anayasa, insan hak ve özgürlüklerinin bütün kadınlar için yaşanabilir bir durum olarak gerçekleşmesi için teminatla yetinmemeli, bu anlamda yasa koyucuyu bağlayıcı taahhütler de içermelidir. Eğitim hakkından çalışma hayatına, siyaset hakkından kamu hizmetlerine girme hakkına kadar, mevcut itibarıyla kadınların aleyhine olan fiili durumları “insan onuru” ekseninde ve kadın-erkek ve kadın-kadın eşitliğini sağlama hedefiyle kadına yönelik ayırımcılığa son vermelidir.

YENİ ANAYASA İÇİN DEVLETİN VE CUMHURİYETİN NİTELİKLERİNE DAİR ÇERÇEVE ÖNERİLERİ

Yeni Anayasada resmi dilin “Türkçe”, başkentin“Ankara”, milli marşın “İstiklal Marşı” ve bayrağın“Beyaz Ay Yıldızlı Albayrak” olduğu ifade edilmelidir.

CUMHURBAŞKANININ YETKİ VE SORUMLULUKLARINA DAİR ÖNERİLER

Cumhurbaşkanlığı Yeni Anayasa’da demokatik parlementer rejimle uyumlu bir hale getirilmelidir. Bu çerçevede il müdürünün atama kararnamesine imza atan Cumhurbaşkanı tasarımı yeni anayasada yer almamalıdır. Cumhurbaşkanının yetkilerinde daraltmaya gidilmeli ve özellikle anayasa değişikliklerini veto etme yetkisi olmamalıdır.

YARGI REFORMUNA İLİŞKİN ÖNERİLER

Yeni Anayasa, Cumhurbaşkanının tek başına yaptığı işlemler dahil, istisnasız bütün idari işlemlere karşı yargı yolunu açmalıdır. Bu çerçevede, HSYK kararlarına karşı, Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kuruluna itiraz yoluna başvurma hakkı verilmelidir.

Askeri yüksek yargı organları tasarımından vazgeçilerek iki başlı yargı sistemine son verilmeli, “askeri disiplin mahkemeleri” hariç, askeri mahkemeler kaldırılmalıdır.

SİLAHLI KUVVETLERİN ANAYASAL KONUMU VE YÜRÜTME İLE İLİŞKİSİ

Genelkurmay Başkanının ataması, Milli Savunma Bakanlığı’ndan başlayan bir süreçle ve üçlü kararnameyle gerçekleştirilmeli ve bu suretle Genelkurmay Başkanlığı Milli Savunma Bakanlığı’na bağlanmalıdır.

Yüksek Askeri Şura, anayasal kurum olmaktan çıkarılmalı ve icrai kararlar alma ehliyetine son veren ve nihai kararların siyasi irade tarafından verilmesini öngören bir yapıya kanuni düzenleme aracılığıyla kavuşturulmalıdır.

ANAYASAL KURUMLARIN KALDIRILMASINA YÖNELİK ÖNERİLER

Milli Güvenlik Kurulu, anayasal kurum olmaktan çıkarılmalıve üyelerini belirleme konusunda siyasi iradeye takdir yetkisi öngören bir kurgu içerisinde kanunla düzenlenmelidir.

Yeni anayasa, milli güvenlik siyasetini ve stratejisini belirlemek yetki ve görevinin bütün unsurlarıyla Bakanlar Kuruluna ait olduğunu belirlemenin yanı sıra, kim ya da kimlerden tavsiye alacağı konusunda–siyasi sorumluluğun asli muhatabı olan- Bakanlar Kuruluna değişik tercihler kullanabileceği bir hareket alanı bırakmalıdır.

Bunun yanında, bu kapsamda, daha önce ifade edilen MGK ve YAŞ başta olmak üzere HSYK, YÖK, TRT, RTÜK, Türk Tarih Kurumu ve benzeri anayasal kurum sıfatıyla koruma altına alınan kurumların hiç birine Yeni Anayasa’da yer verilmemelidir.