Bankacılık sektörü müşterisinin karşısına her gün yeni bir hizmet bedeli talebi ile daha çıkıyor.

Türkiye kredi kartında yılda 35 YTL'lere kadar yıllık aidat ücretini konuşurken, bankalar kartı ile hesabında para var mı, yok mu diye kontrol edenden bile 'hizmet bedeli' altında bir para kesiyor.

İstanbul Serbest Muhasebeci Mali Müşavirler Odası (İSMMMO) bankalarda hizmet bedellerini araştırdı. İSMMMO'nun BDDK verileri ile bankaların şubelerinden derlediği verilerden yararlanarak hazırladığı "Bankalarda Silahsız Soygun; Komisyon ve Hizmet Bedelleri" başlıklı araştırmasına göre, hizmet bedeli ve komisyon adı altında tüketiciden yapılan kesintilerde hiçbir standart uygulanmıyor. Bankaların keyfi uygulamaları ve standartları kendi koşullarına göre belirledikleri hizmet bedelinde uçurum var.

Sabah'ın haberine göre; havale parası yüzde 100'e yakın değişiklik gösterirken aynı tablo kredi kartı ücretinde de geçerli. Her türlü işlemini internetten yapan ve gerekli komisyonları da ödeyen bir tüketici bile şubeye hiç uğramasa da 35 YTL'yi bulan yıllık hesap işletim ücreti ödüyor. Bankaların hizmet bedeli ya da komisyon olarak yaptıkları kesinti kalemlerinin sayısı 100'e yaklaşıyor.

İSMMMO'nun araştırmasına göre, Türk bankacılık sektörü için dönüm noktası olan 2001 krizine kadar, yüksek faizli hazine bonosu ve devlet tahvili ile beslenen ve açık pozisyon ile büyüyen bankacılık sektörü bu dönemden sonra ise verimlilik ve kârlılıklarını artırmak için şimdiye kadar ihmal ettikleri alanlara yöneldi. Bunlar arasında bankacılık hizmetleri ve yapılan işlemler karşılığı alınan komisyonlar da var. Daha önce mevduat toplama yarışında birbirini ezen bankalar, bu kalemdeki tatlı kârı çok kısa sürede keşfetti. Artık bankalar EFT, havale, çek, senet işlemlerinin dışında müşterilerine gönderdikleri ekstre için, hatta kartı ile hesabında para var mı, yok mu diye bakandan bile 'kesinti' yapmaya başladılar. Bankaların bilançolarında da kendini gösteren hizmet bedeli geliri geçen yıl 8.3 milyar YTL, bu yılın ilk 4 ayında 3.1 milyar YTL'ye ulaştı.

TÜRMOB Genel Başkan Yardımcısı ve İSMMMO Başkanı Yahya Arıkan, hizmet ve komisyon gelirlerindeki tatlı kârın bankaların bilançolarına da yansıdığını belirterek şunları söyledi: "2007 yılında bankacılık hizmetleri 8 milyar 239 milyon YTL'ye ulaştı. 2006 yılında bu rakam 6 milyar 607 milyon YTL idi. Yani bir yılda yüzde 25'lik bir değişim yaşandı. Üstelik buna kredilerden alınan ücret ve komisyonlar dahil değil. 2006 yılında kredilerden alınan ücret ve komisyonlar 1 miyar 715 milyon YTL iken bu rakam da geçen yılın sonunda 2 milyar 50 milyona ulaştı. Komisyon gelirlerinin toplam işletme giderlerine oranı da sürekli artıyor. Topuzun kantarı kaçmış durumda."

Yahya Arıkan, araştırmanın sonuçlarını değerlendirirken hizmet verenlerin bunu para kazanmaksızın yapmasını değil, her sektörde olduğu gibi bankacılık sektörüne de bir standart getirilmesini önerdiklerini belirtti. Arıkan, "Tüketici kimi zaman kendini aldatılmış da hissediyor. İşlem masrafı ile komisyonlar, kredi kartı aidatları, faizler arasındaki uçurumun nedeni açıklanmak durumunda. Bir banka diyorsa ki, ben 'çok şubeyle hizmet veriyorum, bu nedenle pahalıyım' ben de ona 'sen de ona göre daha çok müşteri kazanabiliyorsun' derim." diye konuştu.

Bu sektörü düzenleyen BDDK'yı göreve çağırarak sadece kredi kartı yıllık bedelini değil, masraf ve komisyon adı altında yapılan bütün kesintileri incelemesini isteyen Arıkan, "Nasıl ki; Yargıtay 13. Hukuk Dairesi'nin bankaların müşterilerinden kredi kartı için yıllık aidat alamayacağını karara bağlaması üzerine kartları konuşuyoruz. Nasıl ki bu alanda örneğin maliyeti karşılayacak tek defaya mahsus ücret çözümünü düşünüyoruz, standardı olmayan, haraç gibi her adımda alınan masraf ve komisyonları da konuşmalıyız" dedi.

ÇOK HESAP ÇOK PARA DEMEK

Bankaların keyfi ücret taleplerinin sadece kredi kartlarındaki yılda 30-35 YTL'lere varan aidatlarla sınırlı olmadığının belirtildiği İSMMMO raporuna göre bankalarda 'çok hesap çok para demek.' Bankaların yaptıkları işlemler karşılığında talep ettikleri ücretlerde en büyük sorun herhangi bir standardın olmaması. Yapılan bir işlem karşılığında 10 YTL isteyen de var 100 YTL de. Bankalar talep ettikleri hizmet ve komisyonları internet sitelerinde ve banka şubelerinin görünür yerlerinde ilan etmek durumundalar. Buna dayanarak müşterinin karşısına uçuk rakamlarla da çıkabiliyor. Bankalarda müşterinin karşısına çıkabilecek hizmet ve komisyon giderlerinin ana başlıkları şöyle:

HESAP İŞLETİM ÜCRETİ: Bankalarda açtığınız vadeli veya vadesiz hesaplar karşılığında belli bir ücret ödeniyor. Tabii bu da bankaya göre değişiyor. Genelde aylık ve 6 aylık olmak üzere alınan bu ücretler 3 YTL'den başlayıp 25-30 YTL'ye kadar uzanıyor. Döviz cinsinden hesaplarda ücret dolar üzerinden alınıyor. Bu nedenle bir şekilde açtığınız ancak işlem yapmadığınız hesabınız varsa bir an önce kapatmakta yarar var.

PARA TRANSFERLERİ: Bankadan yaptığınız EFT işlemleri de tabii ki paralı. Burada EFT'nin yapıldığı yere göre oran değişiyor. Hesaptan hesaba, hesaptan isme, kasadan hesaba seçenekler var. Genelde giden EFT'den binde 4 oranında pay alınıyor. Burada asgari ve azami sınırlar var. Asgari sınır 10 YTL'lerden başlarken, azami sınır da bazı bankalarda 500 YTL'ye kadar uzanıyor. Ayrıca bazı bankalar, internet üzerinden, başka bir bankadan EFT yapıldığında, söz konusu para 24 saati doldurmadan çekilirse önemli miktarda komisyon çekiliyor. Bu oran bazı bankalarda yüzde 1'i buluyor.

EKSTRE ÜCRETİ: Evimize gelen ekstrelerin parası da bizden kesiliyor. Hesap özeti, şube ekranından ekstre yazdırma, hesap cüzdanı yazdırma, ekstre fakslatma için bir ücret ödüyoruz. Burada sayfa adedine göre rakam değişiyor. Genelde sayfası 2-3 YTL olarak belirleniyor.

ALTIN NOKTA İŞLEMLERİ: Bankaların ortak kullanım alanı olarak kullandıkları ve birden fazla bankanın kartına işlem yapan altın noktalar da paralı. Buradan siz para çekerken banka da komisyonunu alıyor. Hatta para çekmeden bakiye sorsanız bile para ödüyorsunuz. Bazı bankalar altın noktadan hesap bakiyesini bakandan 50 Ykr işlem bedeli kesiyor. Altın noktada para çekerken ortalama 3.5 YTL komisyon ödeniyor.

İŞTE SOMUT ÖRNEK

Yapılan inceleme sonucunda görüldü ki tüm bankalar incelendiğinde 15-20 konu başlığında tüketiciden 50 ile 80 arasında değişen kalemler altında işlem ücreti istiyor. Konun netleşmesi için bir bankanın ismini vermeden hangi işlemler için ne kadar ücret istediğini örneklemek doğru olacak.

2007'DE 8.3 MİLYAR YTL

Yukarıdaki tablolarda derlenen uygulamalar bir bankanın hizmet bedeli olarak istediği kalemlerin tamamını göstermiyor. Çünkü daha önce de belirtildiği gibi bankalarda bu konuda tam bir standart bulunmuyor. Hizmet ve komisyon gelirlerindeki tatlı kâr bankaların bilançolarında da kendini gösteriyor. 2007 yılında bankacılık hizmetleri 8 milyar 239 milyon YTL'ye ulaştı. 2006 yılında bu rakam 6 milyar 607 milyon YTL idi. Yani bir yılda yüzde 25'lik bir değişim yaşandı. Üstelik buna kredilerden alınan ücret ve komisyonlar dahil değil. 2006 yılında kredilerden alınan ücret ve komisyonlar 1 miyar 715 milyon YTL iken bu rakam da geçen yılın sonunda 2 milyar 50 milyona ulaştı.

Bankacılık sektörünün faiz dışı gelirlerini artırma yönünde izlediği politikalar ve kredi portföyündeki genişlemeye paralel olarak komisyon gelirlerinin toplam işletme giderlerine oranı da genel bir artış eğiliminde. Sektör genelinde 2002 yılında yüzde 28.1 olan komisyon gelirlerinin toplam işletme giderleri içindeki payı 2006 yılında yüzde 46'ya, 2007 yılında ise yüzde 48.2'ye yükseldi.

EN AZ 375 MİLYON YTL GARANTİLİ GETİRİ

Kuşkusuz bankalar için kredi kartları önemli bir gelir kapısı. Tüketici taksitlendirdiğinde ya da vadesini geciktirdiğinde bankaya hatırı sayılır bir faiz ödemek zorunda kalıyor. Ancak bankalar bir yandan da 'kart pazarlamacısı' durumundalar. 2007 yılı sonu itibarıyla Türkiye'de kredi kartı sayısı 37 milyon 335 bin 179 adet. Kredi kartlarından alınan yıllık ücret 10 ile 35 YTL arasında değişiyor. En düşük olan 10 YTL'den hareket ederek küçük bir hesap yapıldığında bankaların yıllık aidat adı altında yaklaşık 375 milyon YTL tüketiciden kart parası çektiği görülüyor. Üstelik bu asgari rakam, çünkü, bilindiği gibi bir çok banka 10 YTL ile yetinmeyip 30-35 YTL yıllık aidat alıyor.