12 Eylül'de yapılan halk oylamasında kabul edilen anayasa değişikliği kapsamında, Anayasa Mahkemesi'nin yeniden yapılandırılmasını içeren Uyum Yasa Tasarısı TBMM Başkanlığı'na sunuldu.

Anayasa Mahkemesi'nin Kuruluşu ve Yargılama Usulleri Hakkında Kanun Tasarısı, yüksek mahkemenin yapısı, görevleri, yargılama usulleri; başkan, başkanvekilleri ve üyelerinin seçimi, disiplin ve özlük işleri ile raportörler, raportör yardımcıları ve personelinin nitelikleri, atanmaları, görev ve sorumlulukları, disiplin ve özlük işlerine ilişkin düzenlemeler getiriyor.

Uyum Yasası ile Anayasa Mahkemesi Genel Kurulu 17 üyeden oluşacak. Yüksek Mahkemenin görev ve yetkilerinin tanımlandığı tasarıda, kanunların, kanun hükmünde kararnamelerin, Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğünün veya bunların belirli madde veya hükümlerinin şekil ve esas bakımından, anayasa değişikliklerinin ise sadece şekil açısından anayasaya aykırılığı iddiasıyla açılan iptal davalarına bakmakla sorumlu olduğu öngörülüyor. Yine, Anayasa Mahkemesi'ne yapılacak bireysel başvuruların karara bağlanması amaçlanıyor.

Tasarıyla, Anayasa Mahkemesi; cumhurbaşkanını, Türkiye Büyük Millet Meclisi başkanını, bakanlar kurulu üyelerini, Anayasa Mahkemesi, Yargıtay, Danıştay, Askerî Yargıtay, Askerî Yüksek İdare Mahkemesi başkan ve üyelerini, başsavcılarını, cumhuriyet başsavcıvekilini, Hakimler ve Savcılar Yüksek Kurulu ve Sayıştay başkan ve üyelerini, Genelkurmay Başkanı, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri komutanları ile jandarma genel komutanını, görevleri ile ilgili suçlardan dolayı Yüce Divan sıfatıyla yargılayabilecek.

Anayasa Mahkemesi'nin görevinde olan yetkiler ise şöyle: Siyasî partilerin kapatılmasına ve devlet yardımından yoksun bırakılmasına ilişkin davalar ile ihtar başvuruları ve dağılma durumunun tespiti istemlerini karara bağlayacak. Siyasî partilerin mal edinimleri ile gelir ve giderlerinin kanuna uygunluğunun denetimini yapacak ve yaptıracak. Milletvekillerinin yasama dokunulmazlıklarının kaldırılmasına veya milletvekilliklerinin düşmesine ya da milletvekili olmayan bakanların dokunulmazlıklarının kaldırılmasına Türkiye Büyük Millet Meclisince karar verilmesi hâllerinde, ilgili milletvekili veya bir diğer milletvekilinin Anayasa, kanun veya Türkiye Büyük Millet Meclisi İçtüzüğü hükümlerine aykırılık iddiasına dayanan iptal istemlerini karara bağlayacak. Mahkeme üyeleri arasından Anayasa Mahkemesi Başkanı ve başkanvekilleri ile Uyuşmazlık Mahkemesi Başkanı ve Başkanvekilini seçecek.

Anayasa Mahkemesi'nin üyeleri seçimleri yeniden düzenleniyor. Buna göre, Türkiye Büyük Millet Meclisi, iki üyeyi Sayıştay Genel Kurulu'nun kendi başkan ve üyeleri arasından, her boş yer için göstereceği üçer aday içinden, bir üyeyi ise baro başkanlarının serbest avukatlar arasından gösterecekleri üç aday içinden yapacağı gizli oylamayla, TBMM'de yapılacak bu seçimde, her boş üyelik için ilk oylamada üye tam sayısının üçte iki ve ikinci oylamada üye tam sayısının salt çoğunluğu aranacak. İkinci oylamada salt çoğunluk sağlanamazsa, bu oylamada en çok oy alan iki aday için üçüncü oylama yapılacak. Üçüncü oylamada en fazla oy alan aday üye seçilmiş sayılacak. İkinci ve üçüncü tur oylamalarda oyları eşit olan adaylar arasında eşitlik bozulana kadar oylama tekrarlanacak. Bu çerçevede; Anayasa Mahkemesi'ne Cumhurbaşkanı üç, Yargıtay iki, Danıştay bir, Askerî Yargıtay bir üye seçebilecek.

Askerî Yüksek İdare Mahkemesi genel kurullarınca kendi başkan ve üyeleri arasından her boş yer için gösterecekleri üçer aday içinden; en az ikisi hukuk bilim dallarından olmak üzere üç üyeyi Yükseköğretim Kurulu'nun yükseköğretim kurumlarının hukuk, iktisat ve siyasal bilimler dallarında görev yapan ve kendi üyesi olmayan öğretim üyeleri arasından her boş yer için göstereceği üçer aday içinden; dört üyeyi üst kademe yöneticileri, serbest avukatlar, birinci sınıf hakim ve savcılar ile en az beş yıl raportörlük yapmış Anayasa Mahkemesi raportörleri arasından seçilecek. Mahkeme üyeleri on iki yıl için seçilebilecek.