TİMETURK / Haber Merkezi

Asker Hakları “Zorunlu Askerlik Sırasında Yaşanan Hak İhlalleri” 12 Ekim 2012 tarihinde 11:00-13:00 arasında Raporu’nu Taksim Hill Otel’de düzenlediği basın toplantısı ve panel ile kamuoyu ile paylaştı. Aşağıda basın toplantısı ve panelden notlar yer alıyor:

Asker Hakları, 12 Ekim 2012, Cuma günü 11:00 - 13:00 saatleri arasında Şirin Payzın’ın moderatörlüğünde, yazar Kürşat Bumin, Zafer Üskül ve Ferhat Kentel’in katılımlarıyla Zorunlu Askerlik Sırasında Yaşanan Hak İhlalleri Raporu’nu açıkladı.

Rapor, www.askerhaklari.com sitesine Nisan 2011 – Nisan 2012 döneminde gelen başvuruları temel alarak mağdurların anlatıları üzerinden hazırlandı. Başvuruların en sık geldiği beş yer sırasıyla Ankara, Kıbrıs, İzmir, İstanbul ve Çanakkale.


Başvurular nereden?

Kötü muamele nedeniyle gelen 432 şikayet iller bazında bölündü. Buna göre en fazla başvurunun yapıldığı iller şöyle:

* Ankara - 37 başvuru

* Kuzey Kıbrıs - 26 başvuru

* İzmir - 25 başvuru

* İstanbul - 23 başvuru

* Çanakkale - 17 başvuru

Kötü muamele türleri

* Hakaret (206 başvuru, yüzde 48)

* Dayak (169 başvuru, yüzde 39)

* Aşırı fiziksel aktiviteye zorlama (67 başvuru, yüzde 16)

* Yeterli sağlık hizmeti alamama (65 başvuru, yüzde 15)

* Tehdit (57 başvuru, yüzde 13)

* Orantısız cezalar (40 başvuru, yüzde 9)

* Şahsi işine koşturma (23 başvuru, yüzde 5)

* Uykusuz bırakma (19 başvuru, yüzde 4)

* Devrecilik (19 başvuru, yüzde 4)

Kötü muamele başvurularının özellikle ülkenin en batısı (özellikle kuzey-batı) ve en doğusunda yoğunlaşmakta olduğu görülmekte. Bu başvuranlar arasında başlıca şikâyetleri hakaret uğrama ve fiziksel şiddete maruz kalma oluşturuyor. Askerhaklari.com’a başvuran her iki kişiden biri (%47) zorunlu askerlik sırasında hakarete uğradığını iddia ederken, başvuruların üçte birinden fazlasını (%39) fiziksel şiddete maruz kalma (dayak) oluşturuyor. Sırasıyla aşırı fiziksel aktiviteye zorlanma, yeterli sağlık hizmeti alamama ve tehdit, yapılan hatanın niteliğiyle orantılı olmayan aşırı cezalar, askerlikle ilgisi olmayan şahsi işlere koşturulma, uykusuz bırakılma ve devrecilik zorunlu askerlik sırasında sıklıkla karşılaşılan diğer şikâyetler arasında yer alıyor. Rapor, siteye gelen başvurulara dayanarak kötü muamenin telafisi olmayan üç sonucuna değiniyor: intihar, akıl sağlığını yitirme ve sakat kalma ya da ölümü de içerebilen kalıcı fiziksel hasarlar.

Panel Asker Hakları’ndan Tolga İslam’ın raporu sunuşuyla başladı. Rapora konu olan 432 başvurunun istatistiki olarak %49’unda hakaret, %39’unda dayak, %16’sında aşırı fiziksel aktiviteye zorlama, %15’inde yeterli sağlık hizmeti alamama, %13’ünde tehdit, %9’unda orantısız cezalandırma, %5’inde şahsi işine koşturma, %4’ünde uykusuz bırakma ve %4’ünde devrecilik olduğunu belirtti. Bu kötü muamelelerin sonucunda ise intihar, akıl sağlığını yitirme ve kalıcı fiziksel hasarla karşılaşıldığını belirtti.

Şirin Payzın’ın moderasyonunu yaptığı panelde ilk olarak Kürşat Bumin söz aldı. Bumin, savaşı bilmeyen bir ülke olduğumuzdan dolayı askerlikle ilgili konuları hafife aldığımızı belirtti. Kürşat Bumin, zorunlu askerlik yapmadıklarından dolayı kadınların akıl sağlıklarının erkeklere göre çok daha iyi durumda olduğunu belirtti. Bumin toplumun yarısının (kadınların) askerlik deneyimini yaşamamasının toplumun ruh sağlığı açısından önemli olduğunu söyledi. Bumin askerde yaşanan ve ilk gelen askerlerin sonradan gelen askerlere kötü muamelede bulunduğu devrecilik sisteminin askerden sonra da toplumsal hayatta devam ettiğini, özellikle de aile içi şiddette karşımıza çıktığına dikkat çekti. Kışlalarda yaşanan kötü muamelenin çok önemli bir sorun olduğunu ve bu konunun kimseyi ilgilendirmiyor oluşunun son derece garip ve bir o kadar da vahim bir durum olduğunu söyledi. Bumin askerlik sırasındaki hiyerarşi, disiplin ve buna bağlı kötü muameleler sona ermeden Türkiye’de askeri vesayetin kalkmayacağını da belirtti.

Zafer Üskül, yatılı okul, hastane ve askerlik gibi alanlarda aslında vatandaşların devlete emanet edildiklerini ve burada yaşanan kötü muamelelerin şikayet mekanizmasının önemli olduğunu belirtti. Üskül ek olarak askerlik sırasında vatandaşlar intihara sürükleniyorsa, neden intihara sürüklendiklerini devlete sormak gerektiğini ve etkin bir soruşturma yürütülmesi gerektiğini belirtti. Üskül son olarak askerlikle ilgili konuların da ombudsman denetimine açılması gerektiğini ve bağımsız bir denetleme mekanizması kurulması gerektiğini belirtti.

Ferhat Kentel, milliyetçiliğin üzerine inşa edildiği sistemin, askerliğin de dahil olduğu, büyük bir yalan olduğunu, askerlik yapan herkesin, kendisinin de dahil olmak üzere en azından küfür yiyerek kötü muameleye maruz kaldığını belirtti. Dolayısıyla Asker Hakları’nın yaptığı şeyin çok basit ama cesur bir şeyyaptığı işin görünürlüğü artırmak için çok önemli ve cesurca olduğunu da belirtti.

Şirin Payzın, Zafer Üskül’ün sözlerine de değinerek Alman Anayasası’nın, insan onuru dokunulmazdır diyen ilk maddesini örnek verdi.

Asker Hakları:

Zorunlu askerlerin karşılaştıkları kötü muamelelerden, onlara kötü muamelede bulunanlar kadar bu sorunu görmezden gelerek ve tartışmaktan kaçınarak devam etmesine izin veren siviller de eşit derecede sorumludur. Askerhaklari.com sitesi bu sorumluluğu yerine getirmek amacıyla sivil bir girişim olarak 2011 yılı Nisan ayı başlarında kuruldu. Site, kurulduğu günden bugüne zorunlu askerlik sırasında kötü muameleye uğrayanlara destek vererek ve yaşanılan kötü muameleleri görünür kılarak, bu konuda kamuoyunun farkındalığını ve duyarlılığını arttırmak için çalıştı. Askerhaklari.com sitesine Nisan 2011-Nisan 2012 arasında geçen bir yıllık dönemde zorunlu askerlik sırasında kötü muameleye uğradıkları iddiasıyla 432 başvuru yapıldı. Siteye gelen anlatılara dayanarak hazırlanan bu rapor, istisnasız toplumun tüm kesimleri üzerinde doğrudan ya da dolaylı etkileri olan bir sorunu görünür kılmak ve zorunlu askerlik yapan bireylere yönelik kötü muamelelerin sonlanmasına katkı sağlamak amacıyla hazırlandı. 122 farklı başvuru sahibine ait anlatılardan kesitlerin yer aldığı rapor, zorunlu askerliğin sorunlu hallerini mağdurların anlatıları üzerinden dolaysız bir şekilde aktarıyor.