Meclis’te önceki gün saat 13.00’de başlanan ve dün devam eden Anayasa değişiklik paketi görüşmelerinde, teklifin ilk üç maddesi geçirildi. Muhalefet partilerinin grup önerileri nedeniyle değişiklik teklifinin görüşülmesine önceki gün saat 18.00’de geçilebilmiş, dün sabah 7.00’a kadar devam etmişti. Sabaha kadar süren sert tartışmaların ardından oylamada sürprizler de yaşandı. AKP grubu teklifin tümü üzerindeki görüşmelerde 2 ile 7 arasında fire verirken, AKP’ye muhalefetten ilk maddede 1, ikinci ve üçüncü maddede 2’şer oy geldi.

CHP'nin taktikleri

Önergeler ve grup önerileriyle Meclis görüşmelerini kilitlemeyi hedefleyen CHP, her oylama öncesi yoklama talebinde bulundu. Teklifin 1. maddesi üzerinde 16, 2. maddesi üzerinde de 14 önerge verildi. Dünkü görüşmelerde Başbakan Recep Tayyip Erdoğan ve MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli, teklifin tümü, 1 ve 2. maddeler üzerindeki oylamalara katıldı. CHP ve DSP'li milletvekilleri oy kullanmazken, BDP oylamalar sırasında Genel Kurul Salonu’ndan ayrıldı. Başbakan Erdoğan, teklifin görüşmelerinde Meclis’ten ayrılmadı, Genel Kurul’a ise oylamalar sırasında geldi. Başbakan Erdoğan, oylamaların sonucunu da, milletvekili sıralarında bekledi. Başbakan Erdoğan İtalya’ya yapacağı ziyareti de Anayasa görüşmeleri nedeniyle erteledi. Bahçeli, görüşmelerin tamamını izlerken, CHP Genel Başkanı Deniz Baykal, teklifin tümü üzerindeki konuşmasından sonra salona gelmedi.

AKP’li vekil ilk oylamayı kaçırdı

Kayseri’de yumruklu saldırıya uğrayan Enerji Bakanı Taner Yıldız, Genel Kurul’da burnu sarılı olarak oy kullandı. AKP Afyonkarahisar Milletvekili Ahmet Koca ise, teklifin 1. maddesinin oylamasını kaçırdı.

Genel Kurul’da sert tartışmalar

Dün saat 15’te toplanan Genel Kurul, grup önergeleri nedeniyle Anayasa görüşmelerine dört saat rötarla geçebildi. Teklife geçilmeden önce Kurul’da zaman zaman tansiyon yükseldi. TBMM Başkanvekili Sadık Yakut’un yönettiği oturumda, BDP ve MHP önergeleri reddedilirken, CHP’nin 1 Mayıs 1977’deki olaylara ilişkin önergesi sert tartışmalara yol açtı. CHP’nin önergesinin oylanması sırasında AKP’lilerin çoğu kuliste olduğu için elle yapılan oylamanın başa baş çıkması nedeniyle Yakut, elektronik oylama yaptırdı. CHP, MHP ve BDP’liler de önergenin kabul edildiğini belirterek, itiraz etti ancak kabul edilmedi. 3. maddenin kabul edilmesinin ardından oturuma ara verdi. Genel Kurul bugün saat 11’de toplanarak teklifin 6. maddesinden görüşmelere devam edecek.

Muhalefetin kozu iç tüzük

TBMM Genel Kurulu’nda önceki gün başlayan, Anayasa değişiklik teklifi görüşmelerinde muhalefetin kilitleme taktiği dün de devam etti. Muhalefet partileri, ilk günkü 18 saatlik maratonun yaklaşık 6 saatini grup önerileri ve usul tartışmalarıyla geçirdi. BDP ve CHP’nin grup toplantısı yapmaları nedeniyle Genel Kurul dün 15.00’te açıldı.

Dün sabah 7’ye kadar devam eden görüşmelerde tam bir taktik savaşı yaşandı. Meclis’te kabul edilen ilk iki madde zorlu aşamalardan geçti. Maddeler üzerine gruplar adına her grup başkanı 10’ar dakikalığına söz aldı. Grup başkanvekillerine ikişer dakika da ek süre verildiği dikkate alındığında 4 gruba 48 dakika süre tanındı. Şahıslar adına ise iki kişiye beşer dakikadan söz verildi ve birer dakika da ilave edildi.

Yoklama talebi

Görüşmelerin uzun sürmesinin bir nedeni de toplam bir saati bulan bu sürenin ardından grupların madde üzerinde görüşmenin devamı talebinde bulunabilmesi. Bu talep de Genel Kurul’da oylanıyor. Ardından milletvekilleri ellerini kaldırarak, önergelerin kabulü veya reddini oyluyor. Milletvekillerinin maddeler üzerinde soru ve yanıtları için ise 10’ar dakika ayrılıyor.

Her madde için muhalefet ve iktidar tarafından en fazla yedi önerge verilmesine izin veriliyor. Önerge sayısı fazla olduğunda ise oturum başkanı aykırılık sırasına göre ayıklama yapıyor. Ardından kalan önergeler gerekçeleriyle birlikte okunuyor ve önerge sahiplerinin imzasıyla açıklanıyor. Komisyon ve hükümetin de görüşleri soruluyor. Meclis’te her önerge sahibine beş dakika konuşma hakkı ve bir dakika da ilave süre veriliyor. Önergelerin kabulü veya reddi için muhalefet her seferinde yoklama talep ettiği için bu da zaman kaybına yol açıyor.

Yoklama isteyenlerin isimleri okunduktan sonra elektronik yoklama için iki dakika zaman tanınıyor. Önergeler bittikten sonra maddenin oylamasına geçiliyor. Gizli oylamalar kabinde olduğu için milletvekilleri illerine göre isimleri okunduktan sonra oylarını kullanıyor. Ardından oyların sayımı yapılıyor ve sonuç açıklandıktan sonra diğer maddeye geçiliyor.

Referandumda boykot sinyali

Anayasa teklifinin oylamalarında “evet” ya da “hayır” demekte zorlanan BDP sorumluluk almamak için boykot kararı aldı. BDP’nin boykot kararında AKP’nin kendilerini muhatap almamasının ve İmralı baskısının da etkili olduğu ifade edildi. BDP Genel Başkanı Gültan Kışanak, referandumda da boykot sinyali verdi.

Üçüncü taraf çağrısı

Partisinin grup toplantısında konuşan Kışanak, “AKP, yaptığı yanlışların üstünü Anayasa değişikliği şalı ile örtmeye çalışıyor” dedi.

Kışanak, “Ya CHP ve MHP gibi statükodan yanasın ya da AKP’den yana olmaya mecbursun.

Yaratılmak istenen hava budur. Bu oyunun farkındayız. Ne AKP ne CHP ne MHP siyasetine mahkûm değiliz. Üçüncü tarafı, yani halkın tarafını güçlü bir şekilde inşa etmeliyiz” diye konuştu.

Yüzde 10 barajı

“Halkın iradesinin önüne yüzde 10 gibi büyük bir baraj koyarak, demokratik bir anayasa yapılamaz” diyen Kışanak şunları söyledi: “Yıllarca ülkemizde yasaklarla karşılaşan, katliamlara sahne olan 1 Mayıs, 33 yıl aradan sonra bu yıl ilk kez Taksim Meydanı’nda kutlanacak. Nasıl ki 1 Mayıs’ın resmî tatil ilan edilmesi, işçinin, emekçinin mücadelesi sonucu elde edilen bir kazanıma dönüşmüşse, Taksim’in kutlamalara açılması da aynı şekilde emek mücadelesinin bir zaferidir.”

taraf